قطار توافق برجام به «ایستگا» برمی گردد

وزیر امور خارجه کشورمان با اشاره به درخواست های مکرر طرف آمریکایی از طرق مختلف برای مذاکرات مستقیم با ایران گفت: اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که رسیدن به یک توافق "خوب" با تضمین بالا لازمه‌اش این باشد که سطحی از گفت‌وگوها را با آمریکایی‌ها داشته باشیم، این را نادیده نخواهیم گرفت.

اعلام آمادگی ایران برای مذاکره مستقیم با آمریکا در صورت لزوم و تاکید مقامات سطح بالا بر لزوم اتخاذ تصمیم سیاسی درباره گام‌ها و تعهدات متقابل نشان می‌دهد، مذاکرات در وین به روزها و ساعات پایانی و حساس خود نزدیک شده است.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان روز دوشنبه در اظهارنظری قابل تامل و مهم و پس از هفته ها مذاکرات در وین اعلام کرد، "در نقطه ای قرار داریم که باید نتیجه کار کمیته های سه گانه (بررسی لغو تحریم‌ها، اقدامات هسته‌ای ایران، هماهنگی گام‌های متقابل) را در یک تعامل سیاسی با همه طرف ها مورد توجه قرار دهیم و تصمیم بگیریم که چه چیزی در مقابل چه چیزی اتفاق می‌افتاد.

از چندی پیش طرف های مختلف در مذاکرات در وین بر این نکته تاکید کردند که باید به سمت تصمیم گیری های سیاسی در روند مذاکرات برویم. با توجه به این که عمده مباحث در بحث برجام و بازگشت به توافق 2015 به ایران و آمریکا مربوط است و باید تفاهم ها میان این دو کشور نهایی شود، نیاز به تعامل این دو کشور به طور مستقیم و حذف واسطه ها و Non paper ها می تواند در کیفیت و سرعت مذاکرات تاثیر مطلوب داشته باشد.

وزیر امور خارجه کشورمان هم چنین با اشاره به درخواست های مکرر طرف آمریکایی از طرق مختلف برای مذاکرات مستقیم با ایران گفت: اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که رسیدن به یک توافق "خوب" با تضمین بالا لازمه‌اش این باشد که سطحی از گفت‌وگوها را با آمریکایی‌ها داشته باشیم، این را نادیده نخواهیم گرفت.

این اظهارات امیرعبداللهیان با واکنش مثبت نماینده روسیه در مذاکرات وین رو به رو شد.

میخاییل اولیانوف، نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی واقع در وین روز دوشنبه در واکنش به سخنان اخیر حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان در توییتی نوشت: مذاکره مستقیم در سطح پیشرفته در وین می‌تواند "مفید" واقع شود.

هم چنین یکی از سخنگویان وزارت خارجه آمریکا روز دوشنبه اعلام کرد، دیدار مستقیم به ارتباطات موثرتر منجر می شود که برای دستیابی سریع به توافق ضروری است.

هیات مذاکره کننده آمریکا از زمان شروع مذاکرات احیای برجام در هشت ماه گذشته، موازی با مذاکرات ایران و 1+4 در وین حاضر شده است اما به طور غیرمستقیم توسط هماهنگ کننده مذاکرات و کمیسیون مشترک برجام یا انتقال موضوعات به طور مکتوب در جریات رایزنی ها و دیدگاه ها قرار می گرفت. در عین حال به نظر می‌آید با نزدیک شدن به پایان مباحث کارشناسی و نگارش بخش مهمی از متن توافق، ضرورت گفتگوی مستقیم طرف‌های ایرانی و آمریکایی بیش از پیش احساس شده است به شکلی که ایران احتمال این مذاکرات در صورت نیاز را در نظر گرفته و با آن موافقت کرده است.

مقامات ایران در سطوح مختلف تا کنون بر عدم نیاز و ضرورت مذاکرات مستقیم میان ایران و آمریکا در جریان مذاکرات وین سخن گفته اند چرا که آمریکا عضو برجام نیست. با این حال بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران نسبت به سوء استفاده برخی کشورها از فضای میانجی گری و واسطه گری میان ایران و آمریکا در روند مذاکرات هشدار داده اند. آنها بر این اعتقاد بودند که بدون برخورداری آمریکا از مزایای قانونی و حقوقی برجام، ایران و آمریکا در چارچوب مذاکرات احیای برجام می توانند با یکدیگر گفت‌وگو کنند.

در عین حال از سخنان وزیر امور خارجه بر می آید که احتمالا شاهد مذاکرات هیات‌های دیپلماتیک ایران و آمریکا در وین در سطح کارشناسی و سیاسی در روزهای آتی خواهیم بود.

امیرعبداللهیان در جمع خبرنگاران گفت که "ما فعلا مذاکرات را در سطح کارشناسان ارشد و مدیران کل وزیران خارجه تنظیم کردیم و امیدواریم در همین سطح وارد پروسه اجرا شویم و نیاز به دیدارهای سطح بالا نباشد اما متناسب با پیشرفت مذاکرات درباره هر نوع اقدام دیگر تصمیم گرفته می شود."

ایران از موضع منطقی و سازنده تروئیکای اروپا  استقبال کرد

وزیر امور خارجه کشورمان همچنین بر خلاف دو ماه گذشته که از مواضع تروئیکای اروپا در مذاکرات انتقاد می کرد اعلام کرد که این کشورها در یکی دو هفته اخیر موضع سازنده تری را اتخاذ کرده اند.

حسین امیرعبداللهیان روز دوشنبه اظهار کرد: انتقاد ما این است که اروپایی‌ها تا اینجای کار هیچ ابتکار جدید، سازنده و رو به جلویی در مذاکرات ارایه نداده‌اند، البته تلاش کرده‌اند در مذاکرات هفته های اخیر منطقی و سازنده ورود پیدا کنند؛ حتی امروز دیگر فرانسه نقش پلیس بد را در مذاکرات بازی نمی‌کند.

سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان بر خلاف رویکرد نسبتا مثبت شان در دوره دونالد ترامپ در حمایت سیاسی از برجام و مخالفت جدی با اقدامات ضد برجامی ترامپ، به یکباره با روی کار آمدن دولت جو بایدن در آمریکا رویکرد ضد ایرانی را اتخاذ کردند و این رویکرد در مذاکرات احیای برجام که چند ماه پس از شروع به کار دولت بایدن شکل گرفت بیش از پیش خود را نشان داد اما نقطه اوج این رویکرد تروئیکای اروپا با از سرگیری مذاکرات در 8 آذرماه و حضور هیات مذاکره کننده دولت ابراهیم رییسی به بالاترین سطح خود رسید.

این سه کشور تلاش کردند تا با تهدیدات مختلف و اعمال فشار سیاسی و رسانه ای خواست های خود را به مذاکره کنندگان ایرانی و فضای مذاکرات تحمیل کنند اما مقاومت هیات ایران در برابر این فشارها در نهایت آنها را عقب نشاند تا جایی که به طور خاص این کشورها از موضع قوی خود برای تعیین ضرب الاجل پایان مذاکرات کوتاه آمدند و روند منطقی و واقعی حاکم بر مذاکرات را پذیرفتند.

این کشورها بدون توجه به تاثیر تحریم های آمریکا بر تضعیف برجام و خروج یک جانبه این کشور از توافق هسته ای، تلاش کرده اند خود را از موضوع مهم لغو تحریم ها دور نگه دارند و این مساله را موضوعی ایرانی - آمریکایی اعلام کنند.

در روزهای اخیر بخش مهمی از دیدارها و رایزنی ها در وین به بررسی دو موضوع "تضمین‌ها" و "راستی‌آزمایی" اختصاص داده شده است و در حال حاضر در هر دو موضوع ایده‌های عملیاتی مشخصی روی میز قرار دارد و فرآیند تبدیل ایده‌ها به متن از هفته گذشته به طور جدی آغاز شده است.

به گفته منابع نزدیک به هیات مذاکره کننده ایران "پیشرفت نسبتا قابل قبولی در این دو موضوع نیز صورت گرفته است."

این منابع در ارتباط با موضوع "راستی‌آزمایی" اعلام کردند که بر اساس ساز و کاری که در دست بحث و بررسی قرار دارد و کلیت آن مورد توافق همه طرف‌ها قرار گرفته، توقف گام‌های جبرانی ایران به بعد از رفع تحریم‌ها و راستی‌آزمایی مجموعه‌ای اقدامات، موکول شده است.

پیشرفت به دست آمده فوق یکی از نکات کلیدی بوده است که ایران از ابتدای مذاکرات احیای برجام بر آن تاکید داشته است و از این موضع با وجود فشارها و تهدیدات طرف آمریکایی و اروپایی کوتاه نیامد. از آنجایی که آمریکا یک جانبه از برجام خارج شده، باید ملزم شود که ابتدا گام هایش در راستای رفع تحریم ها را بردارد. پس از رفع تحریم ها و راستی آزمایی از اجرای درست تعهدات طرف آمریکایی و اروپایی، ایران گام های متقابل هسته‌ای خود را برمی دارد.