هراس غربی ها از توافق ایران و روسیه در موضوع پهپاد | نشست سه جانبه نمایش دیپلماسی قدرت است

سفر رئوسای جمهور روسیه و ترکیه به تهران با محوریت مسائل سوریه ، فارغ از همه اختلافات موجود حرکتی روبه پیش در بهبود شرایط و هم فهمی منطقه ای است . نشست تهران و قرار گرفتن این سه قدرت مهم دور یک میز سیاسی و استراتژیک فشار بسیار زیادی بر قدرت های غربی و امریکا وارد می کند . در این بین تقویت روابط اقتصادی طرفین ، جنگ اوکراین ، بهبود روز افزون روابط استراتژیک ایران و روسیه و کنار گذاشتن امریکا ، اروپا و دولت های غربی از معادلات استراتژیک منطقه باعث شده تا این نشست بسیار مهم و ویژه جلوه کند . به همین دلیل رسانه های معاند با تحریف دستاوردها و دیپلماسی اتخاذ شده از سوی این کشورها ، در پی انحراف افکار عمومی از توفیقات اقتصادی به مسائل امنیتی هستند . آنها با دامن زدن به موضوع پهپادها ، تشریفاتی قلمداد کردن این دیدارها ، تقویت و برجسته نمودن سفر بایدن خاورمیانه ، نامطمئن نشان دادن روسیه و .. ، تلاش می کنند رویکرد سیاست خارجی ایران را آفت زده نمایش دهند . در صورتی که در یک سال گذشته ارتباطات تجاری ایران و روسیه 80درصد افزایش و چشم انداز 40میلیارد دلاری چند سال آینده برای آن در نظر گرفته شده است . همچنین ترکیه هم روابط روزافزون با ایران دارد . طبعا این سفرها علاوه بر آثار راهبردی و تقویت جهان چند قطبی در بستر دیپلماسی اقتصادی دولت سیزدهم ، دارای ظرفیت مهمی برای دور زدن تحریم ها و افزایش روابط تجاری با طرفین هستند و این دقیقا چیزی است که رسانه های معاند از پرداختن به آن خودداری می کنند و همواره در پی وارونه نمایی این حقایق هستند . در همین راستا برنامه « امواج شبهه » به رفتارشناسی رسانه های معاند و سیاه نمایی از نشست راهبردی سه جانبه در تهران می پردازد . در این برنامه که به همت سرویس سیاسی رادیو گفت وگو برگزار شد ، دکتر فرشید باقریان ، مدیر گروه قفقاز انجمن مطالعات غرب آسیا ، دکتر ثمانه اکوان ، کارشناس رسانه و روابط بین الملل و سید علی دارابی ، کارشناس رسانه و مدیر نمایندگی دفتر صدا و سیما در مسکو به بحث و گفتگو پرداختند که مشروح آن را می خوانید ؛

** در این روزها شاهد سفر بایدن به منطقه بودیم و با وجود آن که می دانیم این رویداد کارکردهای برنامه ریزی شده را نداشته است اما امریکایی ها تلاش کردند تا این سفر را برجسته کنند و آن را موفق نشان دهند . در مقابل رسانه های معاند ، سفر بسیار مهم آقای پوتین و اردوغان به ایران را کم اهمیت جلوه می دهند. از نظر شما چرا این رسانه ها به دنبال اضطراب سازی از آینده هستند یعنی هدف آنها از این که نتایج این نشست را به گونه ای ترسیم می کنند تا مخاطبان را نگران کنند ، چیست ؟

اکوان - سفر بایدن به منطقه ، رویدادی بود که خود امریکایی ها معتقد بودند که رئیس جمهورشان با دست خالی به کشور بازگشته است اما از منظر اتفاقاتی که در منطقه رخ داده است و از نظر نظم و امنیت منطقه ، سفر بایدن یک رفتار کنشی برای ایجاد مرزبندی های جدید در جبهه شرق و غرب در منطقه نبود ، بلکه یک مسئله واکنشی در برابر تغییرات موجود در منطقه بود که از مدتها پیش رخ داده بود و از آنجا که امریکا سیاست خروج از منطقه را در پیش گرفته بود چندان به آن نمی پرداخت . در واقع کنش اصلی ، جنگ اوکراین و مرزبندی هایی بود که پیش تر در منطقه و در این خصوص شکل گرفته بود و حالا امریکا و بایدن احساس خطر کردند و وارد منطقه شدند . از سوی دیگر امریکایی ها از سفر رئوسای روسیه و ترکیه به ایران و تحولات پس از آن در منطقه هراس دارند ، به این دلیل نگرانی خود را پشت تبلیغات بیش از حد معمول برای سفر بایدن به منطقه و اقدامات ضد تبلیغی برای اجلاس تهران پنهان می کنند و با برنامه هایی تلاش می کنند احساس خطر از آینده را در ذهن مخاطب ایرانی ایجاد کنند . در راستای همین سیاست به رسانه های معاند می رسیم که از همین دولت های غربی خط می گیرند . این رسانه ها چون می خواهند بر افکار عمومی ایران تاثیر داشته باشند این گونه نشان می دهند که اگر ایران از جبهه غربی جدا شود و به جبهه شرق یعنی روسیه ، چین و حتی کشورهای دیگر منطقه بپیوندد باید نگران بود  و هشدار داد .

در شرایطی که رسانه های امریکایی این اضطراب را برای ایرانیان خلق می کنند ، برای مخاطبان انگلیسی زبان ، چنین رویه ای در پیش نگرفته اند و بر اهمیت نشست تهران و دستاوردهای آن برای ایران ، ترکیه و روسیه تاکید دارند . در واقع نگرانی های مطرح شده از سوی این رسانه ها، احساس خطری است که کشورهای غربی و امریکایی از گرایش ایران به جبهه شرق دارند.

* تلاش رسانه های معاند برای ایجاد هراس در ذهن مخاطب

 ** در حال حاضر مهمترین مدل رسانه های معاند ، ایجاد تصویری متفاوت از  قطب بندی جدید نظام بین الملل است چرا که این مدل سد محکمی بر سر راه امریکا و اروپا و برنامه های آنها شده است . شما این موضوع را چگونه ارزیابی می کنید؟

دارابی – در حال حاضر که ما در حال گفتگو هستیم ، مذاکرات بسیار مهمی در تهران جریان دارد و بسیاری از رسانه های بین المللی تمام تمرکز خود را بر این رویداد گذاشته اند تا بتوانند از شرایط به سود خود بهره برداری کنند . از این رو رسانه های معاند هم از چند روز پیش که از برگزاری این نشست که محوریت آن موضوع مذاکرات و روند آستانه درباره مسئله سوریه است ، آگاهی پیدا کرده اند شروع به جو و فضاسازی منفی کرده اند . هدف این رسانه ها این است که دیدار و مذاکرات رئوسای جمهور چه در بعد سه جانبه و چه در دیدارهای دو جانبه را زیر سوال ببرند و به عبارتی آن را لوث کنند .

رویکرد نخست و اصلی رسانه های بیگانه تلاش برای بی اهمیت و بدون تاثیر جلوه دادن نشست بین رئوسای سه کشور و دیپلماسی اتخاذ شده میان آنهاست . رسانه های معاند با مطرح کردن موضوعاتی چون اقتصاد ناپایدار ، همکاری های خطرناک نظامی و تشریفاتی خواندن این دیدارها تلاش می کنند ضمن کاستن از ارزش نشست تهران ، سفر بایدن به منطقه را که به اعتراف بسیاری از کارشناسان دستاوردی در پی نداشته است ، پررنگ کنند. این رسانه ها به ویژه نوع فارسی زبان آنها می کوشند تا با استفاده از تکنیک ها و تکیه بر مسائل مختلف مانند نامطمئن بودن روسیه ، ناپایدار بودن اوضاع ترکیه و بزرگ نمایی تهدید رژیم صهیونیستی نوعی ترس از برقراری ارتباط با این کشورها ایجاد کنند و این موضوع را به ذهن مخاطب القا کنند که این دیدارها سرانجامی برای کشور نخواهد داشت .

* میزبانی ایران به تنهایی نشان از قدرت دارد

** آقای باقریان برداشت شما از سفر رئوسای جمهور روسیه و ترکیه به تهران چیست ؟

این سفر به تنهایی دیپلماسی قدرت است یعنی حتی اگر هیچ توافق و قراردادی امضا نشود این نشست به این دلیل که تو کشور مهم محیط امنی برای گفتگو در ایران دارند خود نشان دهنده قدرت است .

اگر  در این سفر دستاوردهایی هم حاصل شود از جانب رسانه های ما و برخی از ارکان و دست اندرکاران می تواند به عنوان راهکار مقابله با رسانه های معاند باشد . به عنوان مثال یک خبر در رسانه های داخلی با عنوان « بزرگترین قرارداد نفتی بین ایران و روسیه امضا شد » منتشر گردید صرف نظر از این که حجم این قرارداد چه میزان است ، می توان به عنوان یک مقابله آن را در نظر گرفت. مدتی پیش آقای اردوغان در کنفرانس مادرید درباره حضور فنلاند و سوئد سخنانی را مطرح کردند و تفاهمی را امضا کردند . رسانه ها از این سفر با عنوان « پیروزی اردوغان در مادرید »یاد کردند ، در حالی که ایشان در تهران گفتند اگر تعهدات انجام نشود ما هم به تفاهمات صورت گرفته پایبند نخواهیم بود. این سخن یعنی سخنرانی اردوغان در مادرید پیروزی نبوده است . در نتیجه برای رسیدن به فکت ها نمی توان در عرض چند ساعت تصمیم گرفت و باید صبوری کرد. دومین موضوع مهم در این نشست چرایی حضور دو رئیس جمهور در کشور ما و انتخاب ایران برای محل امن توافق و تعهد است . یکی از موارد قرارداد میان روسیه و ترکیه ، موضوع خروجِ نزدیک به 25میلیون تن غلات  از راه دریای سیاه است که در ایران درباره آن تصمیم گیری می شود . این موضوع نشان می دهد ایران هم می تواند مانند کشورهایی چون قطر ، میزبانی را انجام دهد که خود نمایش دیپلماسی قدرت است .

در ادامه می خواهم از این نگاه که « دشمنِ دشمن ، دوست به شمار می آید » به این موضوع و اتفاقی در منطقه در حال رخ دادن است ، نگاه کنم. منطقه اوراسیا یا ژئوپلوتیک ایران چیزی نیست که امروز به دست ما رسیده باشد اما امروز اهمیت ویژه و دیگری پیدا کرده است. 55میلیون کیلومتر مربع ، بیش از 37 درصد کل ارض جهان و نزدیک به 70درصد جمیعت دنیا ، منطقه ای به نام اوراسیا را می سازد که به عنوان بزرگترین منطقه ژئوپلوتیک دنیا شناخته می شود.  در اتحاد استراتژیک میان ایران و روسیه بر سر مسئله ژئوپلوتیک هنوز اشتراک معنایی میان دو کشور وجود ندارد . نگاه ما به شرق است و اگر این رویکرد دستاوردهایی برای ما نداشته باشد ما سرخورده خواهیم شد .

* این نشست می تواند موجب افزایش رفاه مردم شود

بخش آکادمیک جامعه توانایی ساخت فرصت ندارد اما می تواند تهدیدها را شناسایی کند . در ارتباط ایران و روسیه تهدیدهای زیادی دیده نمی شود اما فرصت های بسیار زیادی وجود دارد . یکی از این فرصت ها ، ژئوپلوتیک ایران است .کشور بزرگی مانند ایران در یک شاهراه قرار دارد که محل تجمع و خطر است و حتی می توان گفت در مرکز هیجان قرار دارد و اصطلاح Hartland  به دلیل همین موقعیت ژئوپلوتیک ایران است . اوراسیا بخشی از حوزه تمدنی ، تفکری و تاریخی ایران است . گرچه ما به دلیل اشتباهات تاریخی بخش های زیادی از سرزمین‌مان را از دست داده ایم اما اکنون زمان انتقام نیست . این کشورها دارای تقسیم بندی جدیدی هستند و ما بر اساس منشور سازمان ملل استقلال آنها را پذیرفته ایم پس ما باید به گونه ای دیگر تاریخ را تلافی و جبران کنیم . همه ما ممکن است از روسیه خاطره ناخوشایندی داشته باشیم اما اکنون نمی توان از انتقام به عنوان ابزار استفاده کرد . ما در این برهه زمانی لازم است که ارتباط با روسیه به گونه ای دیگر بهر ببریم . به عنوان مثال ترانزیت را وارد کشور کنیم و پروژه « یک کمربند و یک جاده » چین که به دلیل جنگ اوکراین متوقف شده است را در خاک ایران از سر بگیریم می توانیم سرانه ملی و رفاه را افزایش دهیم ، در این صورت جرم کاهش می یابد.

باید به این موضوع توجه داشت که ایران میزبان پوتین است که نامش در بسیاری از تحریم ها وجود دارد و خود را ابرقدرت جهان و تنها نظام تک قطبی جهان به واسطه اورسیا می داند . در این میان رسانه های معاند قطعا این موضوع را نمی پذیرند . از طرفی باید بپذیریم تا امروز ما در جنگ رسانه ای شکست خورده ایم یعنی رسانه های ما بسیار ضعیف تر از امپراطوری رسانه ای جهان است . در دنیای امروز ما نمی توانیم با زبان و جملات در برابر این امپراطوری بایستیم و راهکار مقابله این است که با فکت وارد شویم یعنی اگر  قراردادها و تفاهم نامه ها قابل لمس شوند و اثرات آن بر سفره مردم پدیدار شود ، می توان گفت مبارزه رسانه ای درست بوده است .

* اختلافات حزبی در امریکا از قدرت رسانه ها کاست

** خانم اکوان ، تا چه میزان با سخنان آقای باقریان درخصوص رسانه موافق هستند و فضای رسانه ای نشست سه گانه تهران را چگونه ارزیابی می کنید ؟

موضوع رسانه به ویژه پس از سفر بایدن به عربستان ، مهم تر از متن شده است چرا که یکی از اهداف مهم سفر بایدن افزایش تولیدات نفتی عربستان است . پس از اتمام نشست ، امریکایی ها اعلام کردند که ما در این شرایط نتوانستیم از آل سعود وعده مشخصی درباره افزایش تولید نفت و کاهش قیمت آن بگیریم اما در جلسات خصوصی داخلی ، سخنانی مطرح شد و عربستان هم پذیرفت ، یعنی ایالات متحده امریکا هم به صورت ملموس بیان نکرده که دستاوردهای سفر چه بوده است ، آیا عربستان می تواند بحران زمستان اتحادیه اروپا را حل کند یا خیر .

دومین موضوعی که در این نشست مطرح شده است ، ایجاد همکاری های نظامی و منطقه ای میان رژیم صهیونیستی و کشورهای عرب منطقه بود که این مورد هم دستاوردی نداشت . حتی عادی سازی روابط آل سعود و رژیم صهیونیستی که قرار بود در این سفر کلید بخورد پیگیری نشد. اذعان به بی اثر بودن سفر بایدن حتی در رسانه های دموکرات طرفدار دولت هم دیده می شد. نتیجه ای که می توان از رفتار رسانه ای سفر رئیس جمهور امریکا به منطقه داشت این است که رسانه های امریکایی هرچقدر که بخواهند موضوعی را موفقیت آمیز نشان دهند در نهایت افرادی در همان رسانه ها هستند که به دلیل اختلاف و شکاف سیاسی موجود در جامعه امریکا ، از این کار جلوگیری می کنند . درباره این سفر هم رسانه های ایالات متحده امریکا اعتراف کردند که امید به ایجاد مرزبندی های جدید در منطقه حباب بزرگی بود . به نظر می رسد با توجه به اختلاف شدید میان دو حزب دموکرات و جمهوری خواه در امریکا ، رسانه های غربی قدرت کامل برای اقناع افکار عمومی را نخواهند داشت .

** آقای دارابی فضای رسانه ای در روسیه در حین برگزاری این نشست چگونه است ؟

همان گونه که بیان شد ، ما از سلطه و انحصار رسانه ای غرب جا مانده ایم و رسانه های ما در دنیای امروز که جنگ روایت هاست باید به گونه ای رفتار کنند تا پوچی شعارهای غربی که بر جریان آزاد اطلاعات تاکید دارد آشکار شود . در جریان جنگ اوکراین شاهد توخالی بودن سخنان غربی ها بودیم  چرا که رسانه های روس زبان در امریکا و کشورهای غربی محدود و در شبکه های اجتماعی مسدود شدند .

در رویدادهایی مانند نشست سه جانبه تهران که موضوع روابط ایران و روسیه مطرح است ، رسانه های روسی ماجرا و مسائل پیرامون آن را به نوعی تبیین می کنند که رنگ اصلی و واقعی از عمق بخشی به روابط را می توان در آن دید . در همین دیدارها ، تعداد بسیار زیادی از رسانه های روسی پیش از پوتین به تهران وارد شده اند تا پوشش مناسبی از این نشست ها داشته باشند . تحولات ایران که به نفع کشور است ، در رسانه های روسی با تاکید و بزرگنمایی خاصی پوشش داده می شود . بسیاری از رسانه های این کشور تلاش می کنند در تهران دفتر نمایندگی تاسیس و به صورت مستقیم وقایع ایران را منتشر کنند و در پی انعقاد قرارداد همکاری هستند . این رسانه ها پی برده اند که باید با کشورهای دوست و همسایه خود همصدا شوند تا بتوانند در جنگ رسانه ای امروز پیروز شوند.

* ارتباط پهپادها با نشست ایران و روسیه

** آقای باقریان درباره موضوع پهپادها و ارتباط آن با نشست سه گانه توضیح دهید.

در ابتدا باید بگویم که موضوع پهپادها نمی تواند سیر جنگ را تغییر دهد اما می تواند اعتماد زایی کند . به منظور شناخت جایگاه و اهمیت موضوع پهپادها در این نشست ابتدا باید ارتباط روسیه و ایران با مسئله موشک و پهپاد را تشریح کنم . امریکا سه نوع سیستم راداری دارد که نمی توانند با پهپادهایی که در ایران تولید می شود درگیر شود چون سیستم ما و روسیه با هم متفاوت است . اگر به یاد داشته باشید سیستم موشک روسیه در ابتدای جنگ اوکراین مشکل ساز شده بود و خطای زیادی داشت چون از جی پی اس استفاده نمی کند . موضوع مهم در صنعت تولید موشک ، کمبود چیپست است ؛ قطعه ای در تایوان تولید می شود و ماده اولیه آن از معادن اوکراین استخراج می شود  .

برای تولید هر موشک در روسیه 200 گرم نقره و 5 عدد چیپست لازم است . روسیه در حال حاضر این مواد را در اختیار ندارد  به همین دلیل به ایران وابستگی دارد تا بتواند نقره مورد نیاز خود را تامین کند . از سوی دیگر تنها راهی که روسیه می تواند چیپست مورد نیاز خود را تامین کند ایران است چرا که مسیر قزاقستان ( به دلیل آشوب ها و اتفاقات ) و دریای سیاه به دلیل مین گذاری بسته است و تنها کریدور موجود از ایران می گذرد . از این رو اگر ایران بپذیرد در اتحاد استراتژیک با روسیه وارد شود ، تحریم های غرب علیه روسیه نمی تواند کامل اجرا شود . درواقع عناد رسانه با ما در ایران است . دولت امریکا سالانه 85 میلیون دلار به رسانه های معاند فارسی زبان پول پرداخت می کند تا این دشمنی را ادامه دهند . بنابراین نباید از رسانه ها انتظار داشته باشیم که گونه ای دیگر رفتار کند .

برنامه « امواج شبهه » که گفتگوی تخصصی پیرامون ماهیت شناسی رسانه های معاند فارسی زبان است ، روزهای یکشنبه و سه شنبه ساعت 16 به مدت 60 دقیقه به روی آنتن این شبکه به نشانی موج اف ام ردیف 103.5 مگاهرتز می رود و در این قسمت به رفتارشناسی رسانه های بیگانه در ترویج بی حجابی و بی عفتی در جامعه پرداخت.

این برنامه به تهیه‌کنندگی سیده ‌فاطمه شعار، هماهنگی شیما قلی، آیتم‌سازی سمیرا صدیق کردی ، گویندگی فاطمه عبدالوند و با کارشناسی و اجرای مصطفی صادقی تقدیم مخاطبان می‌شود.