توزیع یارانه غیر نقدی+ جزئیات

 

یارانه نقدی و کمک معیشتی تنها بحران موجود در ایران نیست. یارانه غیر نقدی نیز بخش مهمی از هزینه های دولت را در بر می گیرد. در بودجه 1400 بیش از 320 هزار میلیارد تومان یارانه انرژی گنجانده شده است. یارانه غیر نقدی مورد انتقاد بسیار یاز اقتصاد دانان است. در گفتگو با بهنام ملکی اقتصاد دان راجع به یارانه غیر نقدی صحبت می کنیم. 

پرداخت ۳۲۰ هزار میلیارد تومان یارانه غیرنقدی با هدفگذاری جهت تثبیت قیمت حامل‌های انرژی بار مالی سنگینی را به دولت وارد می‌کند و زمینه فساد را افزایش می‌دهد.

بحران پرداخت‌های یارانه‌‌ در ایران، محدود به یارانه‌های نقدی و کمک‌های معیشتی نیست و یارانه‌های غیرنقدی به طور عام و سوبسیدهای حامل‌های انرژی به طور خاص، بخش اعظمی از هزینه‌های جاری و پرداخت‌های انتقالی دولت را در بر می‌گیرد. در لایحه بودجه ۱۴۰۰، رقمی بیش از ۳۲۰ هزار میلیارد تومان، تحت عنوان یارانه‌های انرژی گنجانده شده است. تراز پرداخت دولت در سالیان اخیر همواره با کسری در منابع درآمدی در نسبت با هزینه‌های جاری قوه مجریه همراه بوده و کاهش ردیف‌های پرخرج هرگز در دستور کار دولت‌ها نبوده است.

بهنام ملکی، اقتصاددان و استاد دانشگاه نسبت به ابعاد گوناگون پرداخت یارانه‌های غیرنقدی در کشور، واکنش نشان داد. وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر نحوه تامین مالی منابع برای پرداخت این یارانه‌ها توسط دولت، اظهار داشت: پرداخت یارانه‌های غیرنقدی برای برقراری توازن در میان اقشار مختلف جامعه، یک ضرورت عقلانی و الزامی است. البته پرداخت‌های غیر هدفمند و فراگیر، علاوه بر افزایش بار مالی برای دولت، باعث شکل‌گیری و تشدید زمینه‌های فساد نیز خواهد شد. که باید برای جبران آن از ابزارهای جایگزین مدرن استفاده کرد.

دو نرخی کردن کالاها فسادآفرین است

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: افزایش پرداختی‌ها توسط دولت، از منطق علمی اقتصادی برخوردار نیست اما باید با بازنگری در فرآیند پرداخت‌ها، اقشار نیازمند را بدون دو یا چندنرخی کردن حامل‌های سوخت، مورد حمایت قرار داد، زیرا تخصیص اعتبار به کالاهای چندنرخی شده، منبع مستقیم توزیع رانت و شکل‌گیری فساد خواهد بود.

وی افزود: شکل دادن به کارت‌های فراگیر برای طبقات فرودست در تخصیص یارانه غیرنقدی یا با قیمت ترجیحی برای نیازمندان، اقدامی بهتر از وضع فعلی خواهد بود. کارت سوخت الکترونیکی حال حاضر، اگر به پشتوانه بانک اطلاعاتی از افراد ساماندهی شود، در ارتباط با تمام حامل‌های انرژی، کیفیت و اثربخشی بیشتری را شاهد خواهیم بود.

خوراک صنایع سنگین را رایگان کنید

این اقتصاددان در ادامه با ارائه پیشنهادی برای رانت‌زدایی از پرداخت‌ یارانه‌های غیرنقدی، یادآور شد: اگر این پرداخت‌ها در قبال خوراک صنایع سنگین و مادر صورت بگیرد، کمک شایانی به بخش تولید خواهد کرد. به طور مثال، اگر دولت نفت و گاز و خوراک‌هایی نظیر کاتالیست را با قیمت‌های بسیار پایین و یا رایگان در اختیار صنایع پتروشیمی، فولاد، پالایشگاه‌ها و صنایع معدنی قرار دهند، تا آن‌ها بتوانند محصولات را با قیمت‌های بسیار پایینی تولید کنند که هم ارزآوری مطلوبی برای اقتصاد کشور داشته باشد و هم بنزین و گازوئیل را با قیمت‌های بسیار پایین‌تری در اختیار مصرف‌کنندگان حاضر در میان اقشار آسیب‌پذیر قرار دهند.

ملکی با بیان این‌که توزیع خوراک رایگان یا ارزان، نتایج بسیار درخشانی را در تولید خواهد داشت، گفت: در حال حاضر به علت عدم وجود پکیج سیاست‌های حمایتی از تولید، هزینه‌های تولید بسیار بالا رفته و تولید در بخش‌های مختلف از حالت به صرفه، خارج شده است. در نتیجه تداوم سیاست‌های فعلی در قبال فروش آزاد سوخت و مواد اولیه به صنایع سنگین و مادر تخصصی، سطح تولید و اشتغال در کشور به شدت کاهش خواهد یافت و از طرف مقابل با تداوم پرداخت مشتقات نفتی به شکل یارانه‌ای، دولت دچار تشدید بحران بدهی‌ها خواهد شد و کسری بودجه دولت نیز تشدید خواهد شد که در نتیجه باید برای جبران آن، به سیاست‌هایی نظیر استقراض یا چاپ پول روی بیاورد.

کوپن الکترونیکی راهگشاست

این استاد دانشگاه ادامه داد: پیشنهاد می‌کنم که برای جبران تبعات نحوه توزیع یارانه‌ها با وضع موجود، کوپن الکترونیکی ایجاد شود که حد مشخصی از مصرف کالاهای اساسی و همچنین حامل‌های انرژی نظیر آب، برق، گاز شهری و سی‌ان‌جی، بنزین و گازوئیل را برای اقشار فرودست در جامعه تامین کند.

بهنام ملکی در پایان گفت: طرح جدیدی که دولت برای مشترکان کم مصرف برق، آب و گاز در دست اجرا دارد، طرح خوبی‌ست اما تغییر این رویه به نفع تولید به جای مصرف، عایدات بیشتری برای اقتصاد کشور خواهد داشت.

منبع: گسترش نیوز