بازار فارکس حریف بورس در ۱۴۰۰؟
برخلاف پیش‌بینی اکثر کارشناسان که گمان می‌کردند بورس تهران، ۱۴۰۰ را متفاوت‌تر از روزهای پایانی ۹۹ آغاز می‌کند، اما جریان معاملاتی به گونه‌ای پیش رفت که نماگر اصلی بازار نوسانات جدی را از سرگذراند.
بازار فارکس مخفف کلمه Foreign exchange یا تبادل ارز خارجی است. بازار فارکس نرخ تبدیل ارز را برای همه ارزها تعیین می کند. بازار فارکس بزرگترین بازار مالی جهان است. بازار فارکس (Forex) بر خلاف بورس هیچ بازار فیزیکی متمرکزی ندارد، اما مراکز عمده معاملات ارزی در جهان انگلستان، آمریکا و ژاپن می‌باشند. روزانه تیلیاردها دلار پول در بازار فارکس جابه جا میشود.
از ابتدای سال تاکنون شاخص کل ۶/ ۱۱ درصد (معادل ۱۵۲ هزار واحد) افت کرده است. گر چه حرکت نماگر بازار بر روند نزولی از زمان اجرای دامنه نوسان نامتقارن شدت گرفت و بیشتر سرمایه‌گذاران از همان ۲۵ بهمن جنجالی (اجرای دامنه نوسان نامتقارن) پرچم خود را برای خروج از بورس بالا بردند، اما بعد از اعلام خبر چرخش دامنه نوسان نامتقارن به سمت دامنه نوسان متقارن، اتفاق دیگری برای بورس‌بازان رقم خورد.
ارزش معاملات سهام و روند قیمت‌ها با وجود اخبار مثبت چنگی به دل نمی‌زند و به نظر می‌رسد این اتفاقات نمی‌تواند ضامن بازگشت سرمایه‌گذاران به تالارهای شیشه‌ای باشد.
اما آنچه بر بازارهای موازی رخ می‌دهد نیز قابل تامل است. بررسی وضعیت بازارهای دیگر نشان می‌دهد سرمایه‌گذاران بازارهای دلار،مسکن،سکه و رمزارزها نیز در نامطمئن‌ترین حالت ممکن به‌سر می‌برند و سرمایه‌گذاران این بازارها مستاصل از سرمایه‌گذاری خود دنبال درهای خروج می‌گردند.
گواه این مدعا به آمار گزارش بانک مرکزی در مورد نقدینگی بر می‌گردد. بر اساس آخرین گزارش بانک مرکزی در اسفندماه، حجم پایه پولی کشور با رشد ۵/ ۴ درصدی از مرز ۴۵۵ هزار میلیارد تومان عبور کرد تا نرخ رشد حجم پایه پولی کشور در مقیاس سالانه به بیش از ۲۹درصد برسد. آمار بانک مرکزی در مورد نقدینگی نیز نشان می‌دهد، نقدینگی با رشد ۱/ ۵ درصدی در اسفند و جهش ۶/ ۴۰ درصدی در سال ۹۹ به مرز ۳۵۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده است.
افزایش حجم نقدینگی نشان می‌دهد حجم زیادی از پول طی ماه‌های منتهی به سال ۹۹ از بازارهای مختلف خارج شده است. هر چه از ارزش معاملات بازار سهام کاسته میشود چشم سرمایه‌گذاران بورسی بیشتر از هر زمانی به بازارهای رقیب دوخته میشود. این در حالی است که از اواخر سال گذشته کارشناسان شرایط بازار سهام در فروردین و اردیبهشت ماه را معقول‌تر از اسفند ۹۹ پیش‌بینی کرده بودند، اما همان‌طور که مشاهده کردیم برخلاف فروردین ۹۹ سهامداران با ضرر و زیان بسیاری دست به گریبان شدند.
بازار فارکس/ بلاتکلیفی سرمایه‌گذاران
اما با توجه به شرایط رکودی و نوسانی بازارهای دیگر، مقصد سرمایه‌گذاران بورسی بعد از خروج از بازار به سمت چه بازارهایی خواهد بود.
کارشناسان معتقدند سرمایه‌گذاران بازارهای مختلف با توجه به وضعیت نامشخص این بازارها تا زمان انتخابات ریاست‌جمهوری و تعیین تکلیف احیای برجام و گشایش‌های سیاسی و اقتصادی، محتاط‌تر از هر زمان دیگری گام برخواهند داشت. در همین راستا برخی از فعالان اقتصادی، بازار رمزارزها را بزرگترین رقیب بازار سهام عنوان می‌کنند.از سوی دیگر با توجه به اینکه ماهیت وجودی این بازار با ابهام همراه است برای سرمایه‌گذاران داخلی با ریسک بسیار آمیخته شده.
به ویژه با هشدارهای مدیران بانک مرکزی مبنی بر احتمال مسدود شدن مسیرهای انتقال وجه، ریسک سرمایه‌گذاری در این بازار افزایش یافته است.از این‌رو تحلیلگران با توجه به ماهیت ابهام آلود این بازار معتقدند سرمایه‌های کلان وارد بازار ارزهای دیجیتال نمی‌شوند اما رمزارزها میزبان سرمایه‌های خرد بسیاری خواهند بود.
در همین رابطه مهدی افنانی کارشناس بورس ضمن اشاره به جدیدترین آمار بانک مرکزی از میزان نقدینگی در کشور می‌گوید: بر اساس گزارش بانک مرکزی در اسفند، نقدینگی بالاترین رشد ماهانه خود را در سال ۹۹ با ثبت رقم ۱/ ۵ درصد به رخ کشید تا نقدینگی مرز ۳۵۰۰ هزار میلیارد تومان را لمس کند.
این میزان نقدینگی نشان دهنده خروج سرمایه از همه بازارهاست . بررسی سایر بازارها از ناامیدی فعالان بازارها نسبت به سرمایه‌گذاری در بازارهای سنتی حکایت می‌کند. به عنوان مثال بازار مسکن در شرایطی با پیشروی رکود دست و پنجه نرم می‌کند که به نظر نمی‌رسد جایی برای رشد قیمت بیشتر آن وجود داشته باشد. بازار مسکن فراتر از تورم، پرش قیمتی را در دو سال اخیر تجربه کرده و فعالان این بازار می‌دانند که در حال حاضر مسکن برای سرمایه‌گذاری گزینه‌ای سوخته محسوب میشود از این رو قدرت جذب سرمایه‌گذاری مجدد را ندارد.
بازار فارکس/ کاهش جذابیت بازارهای طلایی
وی با بیان مصائب سرمایه‌گذاری در بازار سکه و طلا اظهار می‌کند: ریسک‌هایی که در سرمایه‌گذاری بازارسکه آتی به وجود آمده بازار طلا و سکه را از جذابیت سرمایه‌گذاری خارج کرده و روند کاهشی قیمت‌ها در این بازار منجر به خروج بخش زیادی از سرمایه‌گذاران شده است. برهمین اساس سرمایه‌گذاران با توجه به چشم‌انداز کاهشی قیمت‌ها در بازار سکه و طلا سمت آن نخواهند رفت.
به گفته این کارشناس، در حال حاضر ۳بازار اوراق ثانویه، اوراق با درآمد ثابت یا صندوق‌های با درآمد ثابت و رمزارزها مهم‌ترین بازارها برای جذب سرمایه‌گذاری محسوب می‌شوند. وی عنوان می‌کند: بازار رمز ارزها با اما واگرهای بسیاری روبه‌رو است و عدم شفافیت، بزرگترین مشکل بازار رمز ارزهاست.
بر اساس برآوردها، سرمایه‌های خرد قابلیت جذب بیشتری در بازار ارزهای دیجیتال از خود نشان می‌دهند. سرمایه‌گذاران کلان به دلیل مشکلات نقل‌و‌انتقال و جابه جایی پول از طریق صرافی‌ها یا درگاه‌های موجود نسبت به این بازار بدبین هستند. در واقع بازار رمز ارزها برای سرمایه‌های تا حدود ۲ میلیارد تومان از جذابیت سرمایه‌گذاری برخوردار است.
چراغ سبز به بازار اوراق
افنانی بازار اوراق و بازارثانویه سهام را برای سرمایه‌های بزرگ مامنی جذاب توصیف می‌کند و معتقد است این بازارها رقابت تنگاتنگی برای جذب سرمایه خواهند داشت و دو بازار ارزهای دیجیتال و سهام میزبان سرمایه‌های خرد طی ماه‌های آتی خواهند بود.
رقبای داخلی و خارجی بورس
از شروع ریزش بازار بورس حدود ۹ ماه می‌گذرد. در این مدت بسیاری از سرمایه‌گذاران به تدریج مبادرت به خروج نقدینگی از این بازار کرده‌اند. پرسش مهم این است که این پول‌ها مجددا وارد چرخه بورس می‌شوند یا ترجیح می‌دهند جهت جبران زیان به سوی بازارهای موازی کوچ کنند. «بررسی سایر بازارهای سرمایه‌گذاری در ۶ ماه گذشته نشان می‌دهد برای بازار بورس چند رقیب داخلی و خارجی را می‌توان در نظر گرفت.
در حوزه سرمایه‌گذاری‌های داخلی از رقبای اصلی بورس می‌توان بازار مسکن، ارز، طلا، سپرده‌های بانکی و حتی بازار خودرو را نام برد.» این را حسن برادران هاشمی تحلیلگر بازار سهام می‌گوید و اظهار می‌کند: در این بین سپرده‌های بانکی یا صندوق‌های با درآمد ثابت به دلیل ماهیت متفاوت و کم ریسک بودن و البته درآمد مشخص، مشتریان خاص خودش را دارد و به نظر نمی‌رسد برای کسانی که هیجان بورس را تجربه کرده‌اند جذابیت داشته باشد. البته همواره سرمایه‌گذاران حقوقی برای مدیریت ریسک، بخشی از سرمایه‌ها را به سپرده یا اوراق مشارکت اختصاص می‌دهند.
به گفته این کارشناس، سایر بازارها در ۶ ماه گذشته مانند بورس نوسانات قابل‌توجهی داشته‌اند. بازار دلار و طلا همزمان با افت شاخص و بر خلاف آن در شهریور روند صعودی در پیش گرفتند که تا اواخرآبان و اعلام نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا ادامه داشت. بر همین اساس همزمان با شکست ترامپ،روند نزولی قیمت‌ها در دو بازار دلار و طلا آغاز شد و این روزها با قوت گرفتن احتمال احیای برجام به پایین‌ترین قیمت، طی ۶ ماه گذشته رسیده‌اند.
بر همین اساس به نظر می‌رسد قیمت‌های کنونی دلار و طلا به محدوده‌های مهم حمایتی رسیده‌اند و پیش‌بینی میشود تا چند ماه آینده در همین محدوده با نوسانات اندک همراه باشند. وی با اشاره به وضعیت بازار مسکن خاطرنشان می‌کند: بازار مسکن بازیگران سنتی و خاص خود را دارد. البته ورود به بازار مسکن برخلاف سایر بازارها با سرمایه کم امکان‌پذیر نیست از این رو نمی‌توان بازار مسکن را رقیب جدی برای بازار بورس در کوتاه‌مدت در نظر گرفت.
این روزها قیمت‌ها در بازار مسکن هر چند افت قابل‌توجهی نداشته، اما تعمیق رکود و کاهش نقدشوندگی آن نگرانی سرمایه‌گذاران این بازار سنتی را به دنبال داشته است. این کارشناس در ادامه از بازار خودرو به عنوان رقیبی کم خطر یاد و اظهار می‌کند: بازار خودرو اصولا بازار سرمایه‌گذاری نیست، اما متاسفانه با توجه به آشفتگی قیمت‌گذاری‌های دستوری، محلی برای سفته‌بازی شده است.
این روزها علاوه بر رقبای داخلی برای بورس، بازار فارکس به‌خصوص ارزهای دیجیتال نیز محلی برای جذب سرمایه‌های داخلی شده است. برادران هاشمی در همین رابطه بیان می‌کند: فارکس در گذشته هم رقیب بازار بورس بوده و به نظر نمی‌رسد با توجه به ماهیت و ریسک‌پذیری بالای آن و نیز مشکلات تبادل پول رقیب سرسختی برای بورس باشد اما ارزهای دیجیتال چند ماهی است که با حواشی و هیاهوی بسیاری همراه بوده‌اند و طی ۶ ماه گذشته بر مدار صعودی حرکت کرده اند گرچه برخی از آنها در یک ماه گذشته وارد فاز اصلاحی شده‌اند.
وی در پایان تاکید می‌کند: در مجموع با بررسی همه این بازارها به نظر می‌رسد بازار سرمایه علاوه بر اینکه برخلاف سایر بازارها چرخ صنعت را به حرکت در می‌آورد برای سرمایه‌گذاری نیز با توجه به افت قابل‌توجه قیمت و ارزندگی آن و همچنین گزارش‌های مناسب شرکت‌ها و فرآیند شفاف و قانونمند برای سرمایه‌گذاری در میان‌مدت و بلندمدت جذابیت‌های خاص خودش را دارد.
