چرا رسانه‌های معاند موفقیت ایران در مهار کرونا را نادیده گرفتند؟

از زمانی که ویروس مشکوک و منحوس کرونا وارد شد ، همزمان جنگ شدید رسانه های معاند به صورت مکمل بر آن فعال گردید . نظام درمان جمهوری اسلامی ایران در حالی که تحت شدیدترین تحریم های غرب بود در دولت سیزدهم با عدم پیوند زدن مدیریت کشور به غربی ها و با واردات واکسن از کشورهای دوست و تولید انواع داخلی ، توانست این بیماری را تحت کنترل درآورد . این درحالی است که ده ها هزار نفر قربانی ویروس کووید 19 شدند اما به همت نظام بهداشت و درمان کشور این روزها تعداد جان باختگان این ویروس به کمتر از 10نفر رسیده است . درواقع کاهش مرگ و میر و بیماری مدیون اراده و همت بدون از دست دادن زمان و پیوند زدن مدیریت امور به اراده غرب در دولت سیزدهم اتفاق افتاد اما همچنان تحت فشار رسانه های معاند و امواج شبهه ساز آنها در جامعه قرار دارد . از این رو باید در قاب نظام رسانه ای کشور و در راستای مقابله با وارونه نمایی رسانه های معاند از توفیقات امروز مقابله با بیماری کرونا بیش از پیش به تبیین و روشنگری پرداخت . در همین راستا برنامه « امواج شبهه » امروز به موضوع مهار کرونا در ایران و وارونه نمایی رسانه های بیگانه از موفقیت دولت سیزدهم می پردازد . در این برنامه که به همت سرویس سیاسی رادیو گفت وگو برگزار شد ، علی‌اکبر عبدالعلی‌زاده، نویسنده، منتقد و مدیر رسانه و دکتر رامین آریان راد، کارشناس ارشد رسانه و روابط بین الملل و روزنامه نگار به گفتگو و مباحثه پرداختند که در ادامه مشروح آن را می خوانید: 

** با این که شیوع ویروس کرونا در همه دنیا اتفاق افتاد ،  بسیاری را به کام مرگ کشاند و هزینه های جبران ناپذیری به دولت ها وارد کرد اما در مورد ایران شرایط بسیار سخت تر بود چرا که ناچار بودیم علاوه بر مقابله با بیماری ، در برابر تحریم های ناجوانمردانه که از ورود دارو و واکسن به کشور جلوگیری می کرد هم ایستادگی کنیم . در شرایط فعلی هم گرچه آمار جان باختگان در برخی روزها به صفر رسیده است ، وضعیت بسیار بهتری نسبت به بسیاری از کشورهای اروپایی داریم . البته با وجود این که ما توانسته ایم به روزهای پیش از پاندمی بازگردیم اما تصویر دیگری از وضعیت ایران به نمایش گذاشته می شود که در آن ، ایران یک سیستم و دولت ناتوان دارد که از عهده کنترل بیماری برنیامده است . به عبارت دیگر ؛ خروجی شرایط فعلی یعنی چیزی که مشاهده می شود با آنچه که رسانه های معاند از آن سخن می گویند بسیار متفاوت است .

 آقای عبدالعلی زاده، از نظر شما چه نوع عملیات رسانه ای پیاده شده است تا این تصویر متفاوت و متضاد ایجاد شود؟

از آنجا که ما این رسانه ها را « معاند » می نامیم پس کاملا باور داریم که دشمنی در ذات آنهاست اما یک تفاوت در برداشت از مفهوم "دشمنی" داریم که برای عموم جامعه به خوبی تفهیم نمی شود . به طور کلی جریان رسانه ای مقابل ما ، با نظام جمهوری اسلامی مشکل ندارد ، بلکه مسئله اصلی آنها با « ایرانی بودن » ماست . درواقع حضور ما ایرانیان در تاریخ تمدن و ادیان و به طور کلی سرنوشت بشری آنچنان پررنگ است که هرگاه رقیب غفلت کرده است و ما فرصتی برای بازسازی داشته ایم ، دوباره پرچم دار کاروان تمدنی شده ایم ، آنچنان که پس از سال ها یورش و تاراج در دوره صفوی ، دوباره خود در زمینه اقتصادی ، فرهنگی و اجتماعی را احیا کرده ایم . همچنین  جغرافیای خاص ایران همواره مورد طمع بیگانگان و دلیلی برای دشمنی ورزیدن به این آب و خاک بوده است. متاسفانه به اندازه ای درباره شناخت ایران کوتاهی شده است که این مسائل برای بسیاری نامفهوم و ناآشنا است . 

* کینه دشمن از ایران تاریخی است

بر اساس این ویژگی ها ، دشمن در طول تاریخ سناریوهای محتلفی برای ما آماده و اجرا کرده است یعنی حتی زمانی که رسانه ها به گستردگی امروز نبوده است ، دشمن جنگ روانی خود را آغاز کرده است و امروز با توجه به تسلط کهن خود و ابزارهای نوین که به آن اشراف کامل دارند ، به این نقطه رسیده اند که اگر هر موضوع کوچک و بزرگ درباره ایران را برجسته کنند و در باره آن برنامه سازی کنند ، یک بازی برد برد انجام داده اند و این کار را به قدری با تبحر انجام می دهند که حتی گاهی مخاطب ایرانی ، واقعیت زندگی خود را کنار می گذارد و دروغ آنها را می پذیرد ؛ آنچنان که در شرایط کرونا دیدیم بسیاری از چهره ها حتی به فریاد زدن ، گریه کردن و التماس کردن رسیدند که به داد ما برسید ، در حالی که در همان شرایط کم کاری سیاسی دولت پیشین ، می دانستیم که گاهی مسیر بر اساس جنبش های فردی قطعا نتایج امید بخشی دارد اما هجمه وارد شده رقیب آن چنان بزرگ و قدرتمند بود که مخاطب را دچار دو بینی کرد. 

* پایه های محکم ؛ سازه های سست در جریان کرونا

** بله دقیقا به نکته درستی اشاره کردید . در تکنیک های رسانه ای ، تاکتیکی با نام « پایه های محکم ، سازه های سست » داریم که تفسیری از گفته های شماست . به عنوان مثال بسیاری از کشورهای امریکایی و اروپایی موفق نشدندکرونا را کنترل کنند اما در ایران شاهد موفقیت های بزرگی بودیم . در این میان رسانه های معاند  ، اخبار کرونا را به عنوان نقطه ضعف ما منتشر می کنند و آرام آرام با یک تصویر سازی مبهم ، مخاطب را به این نتیجه می رسانند که یک بدبختی بزرگ به نام عدم مدیریت بحران کرونا در مکانی که او نمی بیند رخ داده است . گرچه این اتفاق در غرب افتاده ، سنگینی بیشتری دارد و هنوز به مرحله مهار نرسیده است اما هیچ رسانه ای از خسارت ها و مشکلات اقتصادی که در پی شیوع این ویروس ایجاد شده است سخن نمی گوید . در مقابل کوچکترین مشکلات و کاستی هایی که در ایران به وجود آمده را گزارش می کنند و حتی از موفقیت های ما در تولید واکسن در شرایطی که کشورهای مدعی حقوق بشر ، از ورود مواد اولیه مورد نیاز واکسن به کشور جلوگیری کرده اند ، هم چیزی نمی گویند.

* تلاش برای از بین بردن دستاوردهای دولت سیزدهم

آقای آریان راد ، به نظر می رسد رسانه های معاند یک سیاست یک بام و دو هوایی را پی می گیرند . شما عملیات رسانه ای این جریان را چگونه ارزیابی می کنید .

غرب به ویژه امریکا و تمامی افرادی که پشت رسانه های معاند هستند از چهار چهره قدرت استفاده می کنند تا دستاوردهایی که ملت و دولت ایران دارد را از بین ببرند یا کمرنگ کنند . چهره نخست قدرت ، مادی است . امریکا سالانه 700میلیارد دلار برای ارتش هزینه می کند و برای حوزه های مختلف نیز بودجه های هنگفتی درنظر گرفته است. در چهره نهادی استفاده از نهادهای مختلف بین المللی و رسمی مانند سازمان ملل استفاده می کند . در چهره ساختاری قواعد بین المللی را تنظیم می کند تا حق ملت ایران را از بین ببرد . رسانه در چهره چهارم قرار داد که همان وجه گفتمانی و فرهنگی است . با توجه به این که برای وجه نخست هزینه های سرسام آوری را تقبل می کنند ، در چهره فرهنگی که همان رسانه است و صدها سال در این حوزه تجربه دارند هم بودجه های بزرگی را در نظر می گیرند. این سازماندهی رسانه که پیش تر با روزنامه ها و رادیو صورت می گرفت ، امروز در فضای مجازی و شبکه های اجتماعی گسترش پیدا کرده است تا موفقیت های جمهوری اسلامی ، به ویژه دولت سیزدهم که در مدت زمان بسیار کوتاهی بر سر کار آمده و توانست با اقدامات فوری آمار کشته شدگان را کاهش دهد را از بین ببرند و در نظر مخاطب کوچک نشان دهند . 

* هجمه معاندین به کرونا محدود نمی شود

** از سخنان شما این گونه استنباط می شود که در نبرد شناختی که در رسانه های معاند جریان دارد ، یک فضا دو وجهی جریان دارد یعنی فضای غرب بهشت است و ایران یک فضای جهنمی دارد . به بیان دیگر ، غربی ها که هنوز موفق به مهار ویروس نشده اند ، موفق نشان داده می شوند و ایران که روزهای بدون مرگ ناشی از این ویروس را تجربه می کند نابسامان جلوه داده می شود . آقای عبدالعلی زاده از نظر شما رسانه ها در نبرد شناختی این حوزه چگونه حرکت می کنند ؟

هجمه رسانه های معاند را نباید تنها در موضوع کرونا دید . ما دائما در معرض یورش آنها هستیم . این هجوم رسانه ای را در مورد کشتی سانچی ، انتخابات های گوناگون ، دوچرخه سواری بانوان و نقطه های دیگر اجتماعی دیدیم و این موضوع کاملا روشن بود که یک سناریو تکرار می شود . هیچ یک از موفقیت های ایران چه در حوزه علمی ، نظامی و ... نباید پوشش داده شود و آنها برای این هدف بسیار جدی هستند . نگاه ما به رسانه بسیار مثبت و ناظر به وجه آگاهی بخشی آن است (البته در این زمینه هم موفقیت چندانی نداشته ایم) اما غرب نگاه ابزاری به رسانه دارد که برای تحقق اهداف استفاده می شود. 

* رسانه از نظر عملیاتی یک دروغ بزرگ است

از نگاه عملیاتی رسانه یک دروغ بزرگ است چرا که با تعریف سبک زندگی مورد نظر ، افراد را به توده های رسانه ای باورپذیر تبدیل کرده اند و به این طریق مدیریت افکار عمومی را در دست گرفته اند ، خوشبختانه هنوز جامعه ایرانی به توده رسانه ای تبدیل نشده است . درواقع گرچه در نگاه عمومی این گونه نشان می دهند که رسانه برای چرخش اطلاعات و آگاهی بخشی است اما در حقیقت اهداف دیگری دنبال می شود و در این مسیر بنیادها و مبانی رسانه ای زیرپا گذاشته می شود . به عنوان مثال ، منابع غیرموثق و تکراری در رسانه ای مانند بی بی سی به وفور دیده می شود . افراد در بحران های شهری و اتفاقات اجتماعی به عنوان شخص حاضر در اتفاق اظهار نظر و اعلام موضع می کند. بی بی سی به مرور زمان مخاطبی را تربیت می کند که دچار دو بینی و تناقض در بینش است. 

* تلاش غرب برای کاهش دسترسی ایرانیان به دانش

افزون بر این که رسانه های معاند برای پوشاندن موفقیت های ایرانیان تمام تلاش خود را به کار می بندند ، در وجه تمدنی آنها می کوشند که ایرانی به دانش دسترسی پیدا نکند . این تجربه ای است که غرب در دوران قاجار به خوبی به آن دست پیدا کرده است . در این دوران با استفاده از اختلافات و جنگ های داخلی ، بحران های متعددی در کشور ایجاد کردند و با مدیریت در طول زمان ، آن را به قحطی و مرگ دسته جمعی ایرانیان رسانده اند .در بیان کلی کاری که امروز رسانه های معاند انجام می دهد نمایش تصویر بزک کرده و زیبای زندگی در غرب است. خوشبختانه مستنداتی از پژوهش های غربی ها در باره مشکلات کشورهایشان وجود دارد که می تواند حقیقت زندگی در غرب را نشان دهد . 

* استمرار رسانه ای نداریم 

** آقای عبدالعلی زاده اگر بخواهیم از زاویه دیگر به موضوع وارونه نمایی نگاه کنیم ، اجتماعی سازی در حال شکل گیری است یعنی اتفاقاتی در داخل رخ می دهد که از بیرون از کشور مدیریت می شود  که به زعم برخی از روی ناآگاهی مخاطب و در نگاه بدبینانه بیانگر نفوذ است . در همین راستا گاهی رسانه های داخلی هم با جریان موجود هم جهت شده و به وارونه نمایی دامن می زنند . شما این روند را چگونه ارزیابی می کنید ؟

استمرار در انجام عملیات در رسانه های معاند اهمیت بسیاری دارد . این حرکت مستمر در ذهن مخاطب ارزش افزوده برای زمینه های منفی ایجاد می کند و سبب می شود مخاطب دچار سرگردانی شود چون حجم اطلاعات ورودی بسیار زیاد است . در مقابل رسانه های داخلی ، خیلی گذرا به یک خبر بسیار مهم می پردازند . درواقع ما استمرار رسانه ای نداریم که بخشی از آن به دلیل ضعف ما در دانش تسلط بر این حوزه است . نمونه آن مبانی دانشگاهی است که مربوط به سال های بسیار دور و دوران آن به سر آمده است .

* هدف رسانه های معاند از بحران های ساختگی

موضوع دیگری که باید به آن توجه داشت این است که عمل رسانه ای تک صدایی و تک محوری نیست ، درواقع یک حرکت یا کار ارگانیک است که زمینه میدانی و فرارسانه ای دارد . مثلا برای آن که در دنیا یک راهبردی را پیش ببرند ، از چندین سال قبل شروع به زمینه سازی می کنند یعنی دانه آن را در ذهن و ناخودآگاه مخاطب می کارند و سپس با عملیات رسانه ای آن را تقویت می کنند . پس از آن در میدان ، نوبت به برداشت رسانه ای می رسد . درواقع بلافاصله پس از آن که بحران هایی خلاف ساختار کشوری ساخته می شود ، بزرگنمایی صورت می گیرد . هدف از این کار این است که اولا کشور مورد نظر را ضعیف کنند و دوم این که عیب خود را بپوشانند . برای نمونه می توان کشور فرانسه را نام برد که در آمار هرساله بالاترین نرخ خشونت علیه زنان را دارد اما در تصور مخاطب ما یک کشور آزاد است . همچنین درباره کشتار در مدارس امریکا چند خبر کوتاه در بی بی سی منتشر می شود اما درباره متروپل تعداد زیادی خبر و محتوا تولید می شود .سال های گذشته یک آتش سوزی بسیار بزرگ در کشور انگلستان رخ داد که اگر امروز بخواهید درباره آن تحقیق کنید مطالب زیادی پیدا نمی کنید. حتی در ارائه تصویر به روز از خبری که امروز رخ داده است با احتیاط عمل می کنند تا مدرکی برای ضعف خود به دست دیگران ندهند. این درحالی است که خبرهای کوچک ایران را به بحران تبدیل می کنند و در شرایطی که دستشان خالی ، سوژه ایجاد می کنند . 

* بیماری همیشه عامل پیشبرد اهداف بوده است

** آقای آریان راد ، از نظر شما رسانه های داخلی برای مقابله با این جریان چه اقدامی باید انجام دهند ؟

بیماری به سرعت می تواند به مسئله امنیتی و سیاسی تبدیل شود . نمونه این موضوع در طول تاریخ هم دیده شده است . به عنوان مثال در جنگ جهانی دوم ، زمانی که آلمان هیتلری به به کشور شوروی حمله می کند ، زمین گیر شدن آنها در سرمای زمستان و شیوع بیماری بین نیروهای آلمانی ، سرنوشت جنگ را تغییر داد . همچنین چند دوره جنگ صلیبی بین مسیحیان و مسلمانان ، در جایی متوقف می شود که بیماری طاعون در اروپا گسترش پیدا می کند و حجم بزرگی از نیروها را از بین می برد . در حال حاضر هم از یک بیماری به نام کرونا استفاده شد تا حادثه های امنیتی و سیاسی ایجاد شود . در این میان بازوی گسترش این جریان رسانه ها هستند . تاثیر رسانه ها بر امنیتی شدن حوادث را می توان در انگلستان دید که اعتراضات کسب و کارها و مردم به مدیریت بحران کرونا پوشش خبری داده نشد و مسائل ایجاد شده در این کشور به گوش مردم جهان نرسید.

در ایران با استفاده از خبرهای جعلی شیوع کرونا تلاش کردند تا حضور مردم در انتخابات نمایندگان مجلس را کمرنگ کنند ، در مقابل موفقیت ایران درباره مقابله با کرونا که یک رکورد در دنیا محسوب می شود خبری منتشر نشد .

* برای کنشگری باید بر فضای مجازی متمرکز شویم

برای این که توانایی ایستادگی در برابر این هجمه ها را داشته و کنشگر باشیم نباید به صدا و سیما محدود شویم چرا که دشمن در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی بسیار پررنگ و تاثیرگذار وارد شده است در حالی که ما به اندازه دشمن به این فضا توجه نداشته ایم تا مردم را از حقیقت مسائل آگاه کنیم .

 برنامه امواج شبهه که گفتگوی تخصصی پیرامون ماهیت شناسی رسانه های معاند فارسی زبان است ، روزهای یکشنبه و سه شنبه ساعت 16 به مدت 60 دقیقه به روی آنتن این شبکه به نشانی موج اف ام ردیف 103.5 مگاهرتز می رود و در این قسمت به موضوع مهار کرونا در ایران و وارونه نمایی رسانه های بیگانه از موفقیت دولت سیزدهم پرداخت .

این برنامه به تهیه‌کنندگی سیده ‌فاطمه شعار، هماهنگی گیسو جعفرزاده، آیتم‌سازی سمیرا صدیق کردی ، گویندگی فاطمه عبدالوند و با کارشناسی و اجرای مصطفی صادقی تقدیم مخاطبان می‌شود.