نهایی شدن تصمیم آمریکا درباره برجام+ خبرهای جدید

الکس وارد، تحلیلگر سیاست‌خارجی و امنیت ملی رسانه آمریکایی Vox در مطلبی با عنوان «معنای پیشنهاد ایالات متحده برای مذاکره با ایران چه هست و چه نیست؟» نوشته است که حتی مقامات آمریکایی می‌گویند این یک "پیشرفت" یا گام رو به جلو محسوب نمی‌شود.

بازگشت به برجام پیشرفت نیست

دولت بایدن روز پنجشنبه اولین گام واقعی خود را در جهت آغاز مجدد تلاش‌های دیپلماتیک برای ورود مجدد به توافق هسته‌ای ایران برداشت. اما مقامات آمریکایی هشدار می‌دهند که این یک "پیشرفت جدی" نیست که به بازگشت قریب‌الوقوع آمریکا به توافقی که نزدیک به سه سال پیش ترک کرده، بیانجامد.

تیم رئیس جمهور جو بایدن از یک ماه پیش که روی کار آمده یک موضع واحد و ثابت را ارائه داده است: برای پیوستن مجدد ایالات متحده به برجام، ابتدا ایران باید به محدودیت‌های هسته‌ای خود ذیل این توافق پایبند شود.

به زبان ساده‌تر، پیش از هرگونه کاهش تحریم‌های آمریکا علیه ایران، نخست تهران باید سطح غنی‌سازی اورانیوم خود را به میزان مشخص شده در توافق تقلیل دهد. این موضعی بود که بایدن طی مصاحبه با نورا اُدانیل از CBS News تکرار کرد.

اما روز پنجشنبه، این موقعیت تسهیل شد؛ هر چند تنها اندکی.

نخست، دولت بایدن رسماً تلاش ناموفق دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین برای اعمال مجدد تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران (اسنپ‌بک یا مکانیسم ماشه) را لغو کرد. بعد محدودیت‌های سفرهای داخلی برای مقامات ایرانی شاغل در سازمان ملل کاهش یافت. و سپس، پس از پیشنهاد یک دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا برای برگزاری "جلسه غیررسمی" با حضور واشنگتن، تهران و دیگر کشورهای امضاکننده توافق هسته‌ای، ایالات متحده گفت که می‌خواهد به فرآیند بپیوندد.

هیجان زده نشوید!

ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه در بیانیه‌ای گفت: "ایالات متحده دعوت نماینده عالی اتحادیه اروپا برای حضور در جلسه را قبول می کند ... برای بحث در مورد مسیر دیپلماتیک پیشبرد پرونده هسته‌ای ایران."

اما بلافاصله پس از آن مقامات ارشد وزارت امور خارجه در جلسه توجیهی به خبرنگاران گفتند که "دولت بایدن فقط با مذاکرات موافقت کرده، نه بیشتر. پس ذوق‌زده نشوید." 

یک مقام مسئول، مانند دیگری پس از جلسه توجیهی وزارت خارجه بصورت Off the Record (خصوصی یا محرمانه) و خارج از عرف‌های جلسات توجیهی وزارت خارجه به خبرنگاران گفت: «استنباط ما این است که این تنها اولین گام در بیان این است که ما آماده شرکت در جلسه‌ای هستیم که توسط "اتحادیه اروپا" تشکیل می‌شود؛ که این به خودی خود یک پیشرفت نیست. حتی خود دیدار اول هم ممکن است یک پیشرفت واقعی به حساب نیاید. بنابراین ما نمی‌خواهیم بخاطر چیزی که نیست، هیجان‌زده شویم. اما بهرحال این یک قدم است.»

نکته مهم‌تر اینکه این مقام همچنین گفت که حتی معلوم نیست که اصلاً ایران با این دیدار موافقت می‌کند یا خیر.

کمی بیش از یک گشایش مقدماتی

با این حال بایدن موضع جدید دولت خود را در کنفرانس امنیتی مونیخ در روز جمعه تکرار کرد و گفت «ما آماده‌ایم مذاکرات با P5+1 در مورد برنامه هسته‌ای ایران را از سر بگیریم.» P5+1 یا ۵ قدرت جهانی (آمریکا، انگلیس، فرانسه، چین و روسیه) به انضمام آلمان، که به تمام کشورهای امضاکننده توافق هسته ای سال ۲۰۱۵ اشاره دارد.

این بدان معناست که این اقدام باید کمی بیش از یک گشایش مقدماتی در نظر گرفته شود؛ و نیز با توجه به بن‌بستی که ایران و ایالات متحده در مذاکرات هسته‌ای به آن گرفتار شده‌اند و هیچ یک از آنها نمی‌خواهند در وهله نخست حرکت کنند، هنوز هم یک گام حائز اهمیت است.

جالب اینجاست که علی‌رغم اینکه ظاهراً آمریکا از جانب اروپایی‌ها ترغیب شده، اما به نظر می‌رسد خود دولت بایدن در سازماندهی این گشایش پیش‌قدم شده است. یک فرد آشنا به تفکر دولت گفت که پیشنهاد اتحادیه اروپا و پذیرش آمریکا "قطعاً یک تلاش هماهنگ بوده است".

تصمیم تیم بایدن درباره ایران نهایی شده است

پس از آنکه دولت در اوایل ماه فوریه، بررسی سیاست خود در قبال ایران را به پایان رساند و طی آن مقامات آمریکایی به این نتیجه رسیدند که بازگشت دوباره به توافق هسته‌ای اصلی بهتر از تلاش برای مذاکره در مورد یک توافق جدید و قوی‌تر است، تیم بایدن تصمیم گرفت که راهی برای بازگشت به توافق پیدا کند. (پالیتیکو خبر داد: اختلاف درونی تیم بایدن و نهایی شدن تصمیم کاخ سفید درباره ایران/ گزینه توافق موقت)

اما دولت بایدن نمی‌خواست اینطور به نظر برسد که اول ایالات متحده حرکت کرده و مقابل ایران جا زده است. موافقت با یک گفت‌وگوی غیررسمی، که در آن واشنگتن و تهران می‌توانند بنشینند و دقیقاً بررسی کنند که چگونه و چه زمانی غنی‌سازی اورانیوم کاهش می‌یابد و تحریم‌ها برداشته می شود، کمک می‌کند که این مشکل حل شود.

 

هرچند هنوز یک راه طولانی وجود دارد. هنری رُم، کارشناس مسائل ایران در گروه اوراسیا، گفت: «رسیدن به میز مذاکره، بخش آسان‌تر کار است.من فکر می‌کنم هر دو طرف به "بله" (توافق) برسند، اما این پیچیده‌تر -و وقت‌گیرتر- از آن چیزی است که به نظر می‌رسد.»

الکس وارد در پایان گزارش خود نوشته است: هنری رم به من گفت که دولت بایدن احتمالاً معتقد است که تنها راه پیشرفت در مسئله هسته‌ای، دیپلماسی است، صرف نظر از اینکه ممکن است برای بعضی‌ها چقدر ناخوشایند به نظر برسد.

وی گفت: "آغاز مذاکرات به معنای پایانِ یک آغاز است، نه آغازِ یک پایان." (آغاز مذاکرات، تازه شروع ماجراست.)