پاسخ یک مرجع تقلید به فروش کلیه برای تامین هزینه ازدواج

حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی به سوال شرعی یکی از مقلدین خود درباره فروش کلیه و تامین ازدواج و مخارج زندگی پاسخ گفته اند. 

 پاسخ آیت الله نوری همدانی درباره حکم فروش کلیه

متن پرسش، و پاسخ حضرت آیت الله نوری همدانی از مراجع عظام تقلید به شرح زیر است:

سوال: بنده ۲۴ سالم است و قصد ازدواج دارم، خودم و خانواده ام نیاز شدید مالی داریم، سؤالم این است که آیا شرعا میتونم واسه مخارجی که برای ازدواج و کمک به خانواده نیاز دارم، کلیه خودم رو بفروشم ؟ اخبار روز  اخبار بورس  قیمت دلار امروز

 

جواب: در یافت پول در ازای بعضی از اعضا مانند کلیه مانعی ندارد.

صفر تا صد خرید کلیه در ایران

برخی از فروشندگان کلیه اذعان دارند به دلیل مشکلات مالی حاضرند با ۵۰۰میلیون تومان کلیه خود را به فروش برسانند؛ البته هستند بسیاری از افراد که آنچنان غرق در مشکلات شده‌اند که حاضرند با هر قیمتی که خریدار بتواند پرداخت کند، کلیه خود را بفروشند.

 هر ساله بیماران کلیوی زیادی در سرتاسر جهان جان خود را از دست می‌دهند؛ پیوند کلیه تنها راه زندگی بخشیدن به برخی از این بیماران است؛ در سایر کشورهای دنیا، اگر بیماری بخواهد با پیوند کلیه به زندگی بازگردد، چاره‌ای ندارد جز اینکه در صف اهدای کلیه منتظر بماند؛ اما در ایران موضوع کمی متفاوت بوده و چند سالی است که خرید و فروش کلیه در کشور رونق فراوانی گرفته و این تجارت دردناک روز به روز پررونق‌تر از قبل می‌شود.

چوب حراج بر اعضای بدن

قطعا چند سال قبل و با راه رفتن در خیابان، آگهی‌هایی تحت عنوان خرید و فروش کلیه را دیده‌اید. هرچند هنوز هم در برخی از خیابان‌ها آگهی‌های کاغذی وجود دارد، اما رفته رفته و با گسترش استفاده از فضای مجازی، این آگهی‌ها هم به‌روز شده و پا به فضای مجازی گذاشته‌اند. جالب است بدانید ایران تقریبا تنها کشوری است که خرید و فروش اعضای بدن در آن منع قانونی ندارد و در سایر کشورها نمی‌توان با نصب و منتشر کردن یک آگهی به راحتی چوب حراج بر اعضای بدن زد.

تجارتی که در کمتر از نیم قرن رونقی صد ساله گرفت!

شاید به درستی نتوان زمان آغاز خرید و فروش کلیه را مشخص کرد؛ اما اولین عمل پیوند کلیه در جهان سال1954، یعنی حدود 67سال قبل انجام شد؛ اولین عمل پیوند کلیه در ایران هم در سال 1347و یا 53سال پیش ثبت شد و از آن زمان تاکنون بیش از 40هزار عمل پیوند کلیه در ایران انجام شده است. همچنین گفته می‌شود که نقطه آغاز خرید و فروش کلیه در کشور ما، به سال‌های بعد از انقلاب برمی‌گردد؛ در نتیجه می‌توان گفت: عمر این تجارت در کشور به نیم قرن هم نمی‌رسد؛ اما این تجارت جوان، در کشور و خصوصا در سال‌های اخیر، چنان رونقی گرفته که دیگر هیچ چیز نمی‌تواند جلودار آن باشد و حتی سال‌های گذشته در مصاحبه برخی از مسئولان گفته شده که ما دیگر حریف برخی از موسسات برای جلوگیری از خرید و فروش کلیه نیستیم.

 

خرید و فروش کلیه در ایران از کجا شروع شد؟

اگر بخواهیم به طور دقیق به این پرسش که خرید و فروش کلیه در کشور از کجا آغاز شد، پاسخ دهیم، باید به اواخر دهه60 بازگردیم؛ ایران تا پیش از انقلاب در شبکه تبادل اعضا حضور داشت؛ اما پس از انقلاب این امکان از کشور سلب شد و در نتیجه اعضای بدن باید در خود کشور تامین می‌شد.

در اواخر دهه60، تقاضا برای کلیه بسیار بالاتر از عرضه آن بود و به همین دلیل نیز دولت برای تشویق افراد به اهدای کلیه، مبلغی به عنوان حق ایثار به افراد اهدا می‌کرد. مبلغ حق ایثار در آن زمان چیزی حدود یک میلیون تومان بود؛ اما به مرور زمان، این رقم نمی‌توانست مشوقی برای ترغیب افراد به اهدای کلیه باشد و به همین دلیل اهداکننده و دریافت‌کننده کلیه، بین خود نیز مبلغی رد و بدل می‌کردند و این آغازی بر شکل‌گیری بازار خرید و فروش کلیه به شکل کنونی بود.

راه‌های خرید و فروش کلیه در ایران چیست؟

همانطور که گفته شد خرید و فروش کلیه در ایران منع قانونی ندارد؛ به همین دلیل افراد از طرق مختلف اقدام به این کار می‌کنند؛ یکی از راه‌های خرید و فروش کلیه نصب آگهی در فضای مجازی و یا خیابان‌ها است؛ در این صورت خریدار و فروشنده به صورت مستقیم با یکدیگر ارتباط گرفته و خرید و فروش کلیه انجام می‌شود.

همچنین برخی از موسسه‌های غیرقانونی نیز برای خرید و فروش کلیه در کشور فعالیت دارند؛ یکی از دلالان که در حوزه خرید و فروش اعضای بدن فعالیت دارد به اقتصاد آنلاین گفت: برای فروش کلیه شما دو راه بیشتر ندارید؛ یا از طریق انجمن اقدام می‌کنید و مبلغ پایینی دریافت خواهید کرد و یا ما با قیمت بالا کلیه‌ را از شما خواهیم خرید؛ هر چند این موسسات کلیه را با قیمتی بالاتر از انجمن خریداری می‌کنند، اما ریسک اعتماد به آن‌ها بسیار بالاست.

مراجعه به انجمن خیریه کلیه ایران روش دیگری است که افراد می‌توانند برای اهدای کلیه از آن استفاده کنند؛ این انجمن در ازای اهدای کلیه، مبلغی را هم به فرد اهداکننده پرداخت می‌کند و حتی در این بین ممکن است دریافت‌کننده مبلغی به جز مبلغ انجمن به اهداکننده اعطا کند؛ در میان روش‌های خرید و فروش کلیه در ایران، این روش ریسک بسیار پایین‌تری را برای اهداکننده و دریافت‌کننده به همراه خواهد داشت.

یک کلیه در ایران چند؟

قیمت یک کلیه بین 18 تا 500میلیون تومان متغیر است و بسته به اینکه فرد چه طور کلیه خود را بفروشد، مبالغ متفاوتی به او پرداخت خواهد شد؛ هنگامی که کلیه به صورت توافقی بین دو فرد خرید و فروش شود، مبلغ پرداخت‌شده، همانی است که بین دو طرف توافق می‌شود و به صورت معمول این رقم از 100میلیون تومان شروع شده و می‌تواند تا 400میلیون تومان و حتی بیشتر هم برسد و همه چیز کاملا بستگی به خود فروشنده و خریدار دارد.

برای مثال در یکی از آگهی‌های فضای مجازی یک فروشنده نوشته بود به علت مشکلات مالی حاضر است کلیه خود را با 100میلیون تومان به فروش برساند و اگر خریدار نتواند این مبلغ را بدهد، کمتر هم می‌فروشد؛ در مقابل فرد دیگری نیز نوشته بود: کلیه خود را با قیمت 500میلیون تومان می‌فروشم؛ بنابراین قیمت کلیه وقتی خریدار و فروشنده مستقیم با هم ارتباط گرفته‌اند، کاملا بستگی به توافقی دارد که میان آنها صورت گرفته است.

در موسسات غیر قانونی هم ارقام متفاوتی عنوان می‌شود و این رقم از 150میلیون تومان شروع شده و باتوجه به گروه خونی بالا می‌رود. همچنین در موسسات قانونی خیریه کلیه هم این رقم بین 18 تا 35میلیون تومان متغیر خواهد بود.

فروش کلیه ایرانی در خارج از کشور

در میان آگهی‌های خرید و فروش کلیه، چند آگهی کمی عجیب‌ و متفاوت‌تر به نظر می‌رسد؛ متفاوت بودن این آگهی‌ها از آن جهت است که آگهی‌کننده در آن گفته بود حتی حاضر است برای فروش کلیه به خارج از کشور بیاید؛ اما همانطور که گفتیم، در خارج از کشور امکان خرید و فروش کلیه نیست؛ پس دلیل این آگهی‌ها چیست؟

در پاسخ باید گفت: در خارج از کشور امکان خرید و فروش کلیه وجود ندارد و کسی نمی‌تواند نه کلیه و نه هیچ یک از اعضای بدن خود را به فروش برساند؛ اما آشنایان بیمار می‌توانند به او کلیه اهدا کنند؛ از این رو این افراد به جای آشنای فرد به بیمارستان رفته و ادعا می‌کنند که قصد اهدای کلیه دارند؛ اگر فرد خوش‌شانس باشد و بیمارستان متوجه نشود که ادعای فرد صحت نداشته، فروشنده کلیه می‌تواند کلیه خود را اهدا کند و از دریافت‌کننده هزینه بگیرد.

اما همیشه اینگونه خاتمه نمی‌یابد و در صورتی که بیمارستان متوجه عدم صحت ادعای فرد شود، دیگر امکان اهدای کلیه وجود ندارد و فروشنده چاره‌ای جز بازگشت به کشور نخواهد داشت؛ به بیان دیگر، فروش کلیه در خارج از کشور، یک ریسک است و گاه برخی از فروشندگان و خریداران به نقطه‌ای می‌رسند که چاره‌ای جز پذیرش این ریسک ندارند.

چرا کلیه خرید و فروش می‌شود؟

در خصوص خریداران که تکلیف مشخص است و افراد به علت نیاز به پیوند کلیه اقدام به خرید می‌کنند؛ اما درباره فروشندگان علل بسیار زیادی برای فروش کلیه عنوان می‌شود که منشأ تمام این دلایل، به نیازهای مالی بازمی‌گردد و گاه حتی دیده می‌شود که افراد بسیار جوانی که سنشان کمتر از 25 است اقدام به درج آگهی برای فروش کلیه می‌کنند و همه آنها نیز نیاز مالی و بدهی را دلیل فروش کلیه عنوان می‌کنند.

موافقان و مخالفان خرید و فروش کلیه در ایران

باتوجه به دو روی سکه خرید و فروش کلیه، این عمل موافقان و مخالفانی در ایران دارد؛ از نظر موافقان خرید و فروش کلیه شاید نشان از مشکلات اقتصادی برای افراد زیادی در داخل کشور باشد؛ اما هم به بیماران کلیوی زندگی دوباره می‌بخشد و هم مانع از به خلاف کشیده شدن نیازمندان خواهد شد؛ در واقع افرادی که قصد دارند کلیه خود را بفروشند، اگر امکان این کار را نداشته باشند، شاید به خلاف کشیده شوند و یا شاید به علت بدهی و... راهی زندان شوند.

از سویی دیگر مخالفان فروش کلیه را مغایر با اخلاق و شان انسان می‌دانند و معتقدند دولت باید جلوی این امر را بگیرد؛ باتوجه به پیچیده بودن بحث، اظهار نظر در خصوص آن سخت می‌شود؛ موافقان بر نظر خود مصرند و مخالفان هم بر مذموم بودن این عمل اصرار می‌ورزند.

خرید و فروش کلیه؛ خوب یا بد؟

سکه خرید و فروش کلیه دو رو دارد؛ از سویی عده زیادی از بیماران کلیوی مدت طولانی در صف اهدا نمی‌مانند و به سرعت به زندگی باز خواهند گشت؛ اما از سویی دیگر شاهد افرادی هستیم که با وجود سن کم، به جایی رسیده‌اند که فروش اعضای بدن تنها راه نجات برای آن‌هاست؛ تعداد این افراد هم کم نیست و این موضوع کمی نگران‌کننده به نظر می‌رسد؛ بنابراین باتوجه به دو روی متفاوت این سکه، خوب یا بد بودن این عمل در نظر هر فرد متفاوت خواهد بود.