هوش مصنوعی
پیش‌بینی خودکشی با هوش مصنوعی
کاوه قادری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان با همکاری دانشگاه هومبولت آلمان پژوهشی برای پیش‌بینی خودکشی با استفاده از هوش مصنوعی انجام داد. او گفت: «با استفاده از تحلیل هوش مصنوعی، داده‌های خود را بررسی کردیم و به یک ترکیب اولیه رسیدیم. این نرم‌افزار می‌تواند به ما بگوید که خطر خودکشی در افراد چقدر است و پیش‌بینی احتمال خودکشی با میانگین پنج ساله را به ما می‌دهد.»
وقتی صحبت از موضوع خودکشی می‌شود، بحث پیشگیری از آن هم به میان می‌آید؛ یعنی راهکارهایی که افراد را از فکر خودکشی یا اقدام به خودکشی دور می‌کنند. اما فارغ از پیشگیری، پیش‌بینی خودکشی چقدر امکان‌پذیر است؟
افزایش شمار خودکشی‌ها در برخی از کشورها، توجهات به این موضوع را بیشتر کرده است. بنا بر آمارهایی که جمعیت علمی پیشگیری از خودکشی اعلام کرده است، میانگین خودکشی در جهان در سال 2022 نسبت به سال 2016 کاهش داشته است. در برخی از کشورها از جمله ایران اما روند خودکشی افزایشی بود.
متخصصان راهکارهای بسیاری برای پیشگیری از خودکشی و منصرف کردن افراد از خودکشی توصیه کرده‌اند. نکته مهم اما این است که با دانستن احتمال خطر اقدام به خودکشی در افراد، راهکارهای پیشگیری از خودکشی هم بیشتر به کار می‌آید. البته غربالگری‌هایی با طرح پرسش‌های مختلف از جمله پرسش مستقیم درباره خودکشی برای اطلاع از وضعیت افراد صورت می‌گیرد.
به طور کلی کمتر صحبت از پیش‌بینی خودکشی در بلندمدت و با استفاده از تکنولوژی‌های جدید شده است؛ آن هم در عصری که بسیاری از افراد با کمک گرفتن از تکنولوژی، چند گام جلوتر از امروز خود گام برمی‌دارند و برنامه‌ریزی می‌کنند. اخیرا هم هوش مصنوعی به میان آمده که در بسیاری از پژوهش‌ها و مشاغل راه خود را باز کرده است. اما آیا هوش مصنوعی می‌تواند به انسان‌ها در پیش‌بینی خودکشی کمک کند؟
خودکشی یک تصمیم آنی نیست
کاوه قادری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان با همکاری دانشگاه هومبولت آلمان پژوهشی برای به کارگیری هوش مصنوعی در پیش‌بینی خودکشی انجام داد. او در همایش روز جهانی پیشگیری ازخودکشی که اخیرا برگزار شد، جزئیاتی از این پژوهش و نتایج آن ارائه کرد.
قادری درباره مواجهه با خودکشی گفت: «پیشگیری از خودکشی و مواجهه با خودکشی به مثابه امری که باید سریعا در آن مداخله‌ای سطحی انجام شود، یک بازنمایی غلط از موضوع است.»
او ادامه داد: «نباید درباره خودکشی ساده‌سازی داشته باشیم. خودکشی یک تصمیم آنی و تکانشی نیست، بلکه بر مبنای شخصیت فرد در طولانی‌مدت است و دفاع‌هایی که او در مواجهه با روابط فردی و اجتماعی دارد.»
شکل‌گیری ایده پیش‌بینی خودکشی با هوش مصنوعی
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان درباره پژوهش خود گفت: «این ایده که ما بر اساس سازه‌های هوش مصنوعی سراغ پیش‌بینی خودکشی برویم با خواندن پژوهشی به ذهنم رسید که در نیچر منتشر شد. در این پژوهش بر اساس توییت‌هایی که افراد داشتند، خطر خودکشی در آنها را پیش‌بینی کرده بود. آنچه که این پژوهش نادیده گرفته بود، این بود که توییت‌ها بر اساس امر لحظه‌ای، القایی و منفعلانه نیست.»
قادری ادامه داد: «کاری که ما با همکاری دانشگاه هومبولت برلین انجام دادیم این بود که بر اساس مجموعه‌ای از سازه‌های شخصیت، خطر خودکشی جوانان را در بلندمدت پیش‌بینی کنیم.»
ابزارهای کوتاه‌مدت پیش‌بینی خودکشی
کاوه قادری در ادامه توضیح داد که چرا سراغ ابزار جدید رفته‌اند و منطق این کار چه بود؟ او گفت: «ابزارها و مهارت‌های دیگری هم درباره خودکشی وجود دارد که در فرهنگ‌های مختلف ترجمه شده‌اند و دارای پرسشنامه‌های معتبر هستند. اما این ابزارها یک نقص عمده دارند؛ بسیار کوتاه‌مدت و وابسته به خلق هستند. همکارانی که در حوزه خودکشی فعالیت دارند، می‌توانند این را تائید کنند که برخی از افرادی که اقدام به خودکشی دارند، قبل از آن نشانه‌ای از افسردگی ندارند.»
او ادامه داد: «برای مثال دانشجویان پزشکی که سال آخر طرح یا یک سال مانده به اتمام طرح، اقدام به خودکشی می‌کنند. در پرسشنامه غربالگری اولیه آنها هیچ نشانه‌ای از افسردگی و افکار خودکشی در آنها وجود ندارد. گویی این ابزارها کوتاه‌مدت هستند. برخی از این ابزارها دو هفته اثربخش هستند. بنابراین این ایده به ذهنم آمد که چرا سراغ سازه‌های بنیادی‌تر نرویم؟ سازه‌ای که احتمال پیش‌بینی‌های بلندمدت‌تر به ما دهد و آن چیزی نبود جز سازه شخصیت.»
هوش مصنوعی خودکشی را پیش‌بینی می‌کند؟
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی کردستان توضیح داد: «کاری که ما انجام دادیم این بود که از 2000 نفر اطلاعات جمع‌آوری کردیم. 500 نفر از آنها کسانی بودند که سابقه خودکشی یا افکار خودکشی داشتند و در یکی از بیمارستان‌های روان‌پزشکی تحت درمان بودند. در آلمان هم هزار داده جمع‌آوری شد. در دو مطالعه جداگانه بررسی شد.»
او ادامه داد: «تمامی سازه‌های شخصیتی که ممکن بود در خودکشی نقش ایفا کنند در این معادله وارد شد. ما بررسی کردیم که آیا می‌توان به روش هوش مصنوعی بر اساس سازه شخصیت، خودکشی را پیش‌بینی کرد؟»
پیش‌بینی خودکشی در میانگین 5 ساله
کاوه قادری درباره پژوهش خود با همکاری دانشگاه هومبولت آلمان گفت: «ما 9 مدل ساختاری را تست کردیم و از دل آنها یک مدل کلی ساخته شد. با استفاده از تحلیل هوش مصنوعی، داده‌ها را در دو مرحله بررسی کردیم که یک ترکیب اولیه به وجود آمد. این ترکیب اولیه مهم‌ترین پیش‌بینی‌کننده‌های شخصیتی خودکشی را برای ما رده‌بندی می‌کند.»
او ادامه داد: «به این صورت که ما بدون آنکه از افراد بپرسیم افکار خودکشی دارند یا خیر، بدون آنکه به قید زمان وابسته باشیم، بدون آنکه حرفی از خودکشی زده شود و صرفا با وارد کردن داده‌های شخصیت افراد، این نرم‌افزار می‌تواند به ما بگوید که خطر خودکشی در آنها چقدر است؟ این داده‌ها می‌تواند پیش‌بینی احتمال خودکشی را با میانگین پنج ساله به ما می‌دهد.»
امکان غربالگری افراد با دقت بالاتر
او توضیح داد: «این ابزار طراحی شده اما اطلاعات آن محدود است. 2000 داده برای هوش مصنوعی، شکننده است. پیش‌نویس این مطالعه آماده شده و در یکی از انتشارات نیچر بازخوردهای خوبی گرفته است. احتمالا به زودی منتشر شود. نیاز داریم که دقت این نرم‌افزار را در بلندمدت بالا ببریم.»
قادری در پایان گفت: «با یک همکاری تیمی و گسترش داده‌ها احتمالا در سال‌های آینده بتوانیم دانشجویان، سربازان، افرادی که به سیستم اداری وارد می‌شوند و… را غربالگری اولیه کنیم.»