پیک ششم کرونا چه کسانی را قربانی خواهد کرد؟
همن سال گذشته بود که واکسیناسیون علیه کرونا در کشور آغاز شد اما با گذشت ۹ ماه، همچنان ۲۳ درصد جمعیت هدف کشور (۶۸ میلیون نفر) از قافله واکسیناسیون جامانده‌اند و نمی‌گذارند دایره ایمنی کشور کامل شود. گزارش‌های میدانی از مراکز واکسیناسیون هم نشان می‌دهد که میزان تزریق واکسن برای دوز اولی‌ها کاهش قابل توجهی داشته است.
میزان مراجعه برای تزریق دوز اول کاهش یافته و تا نیمه اول آبان ماه ۶۴ درصد جمعیت کشور، دوز اول و ۴۴ درصد دوز دوم را دریافت کرده‌اند.
به گزارش برنا؛ بهمن سال گذشته بود که واکسیناسیون علیه کرونا در کشور آغاز شد اما با گذشت ۹ ماه، همچنان ۲۳ درصد جمعیت هدف کشور (۶۸ میلیون نفر) از قافله واکسیناسیون جامانده‌اند و نمی‌گذارند دایره ایمنی کشور کامل شود. گزارش‌های میدانی از مراکز واکسیناسیون هم نشان می‌دهد که میزان تزریق واکسن برای دوز اولی‌ها کاهش قابل توجهی داشته است.
براساس اعلام مسئولان نظام سلامت، واکسینه نشدن گروه باقی‌مانده، قربانیان پیک ششم شیوع کرونا خواهند بود. این همان موضوعی است که بهرام عین‌اللهی، وزیر بهداشت به آن اشاره کرده و گفته بود که بیش از ۸۵ درصد از بیمارانی که جانشان را از دست می‌دهند، واکسن نگرفته‌اند. حالا به این شرایط، افزایش تعداد شهرهای قرمز کرونایی را هم باید اضافه کرد که از روز چهارشنبه گذشته تاکنون ۴ منطقه، به رنگ قرمز تبدیل وضعیت دادند؛ روز چهارشنبه ۲۹ منطقه قرمز ثبت شد که روز گذشته به ۳۳ منطقه افزایش پیدا کرد.
با این که ستاد ملی مقابله با کرونا و وزارت بهداشت با هدف پوشش حداکثری واکسیناسیون و قطع زنجیره انتقال ویروس، دستورالعمل‌هایی را برای محدودشدن ارائه خدمات اجتماعی برای واکسینه‌نشده‌ها درنظر گرفته‌اند، اما جدیدترین نظرسنجی مرکز افکارسنجی ایسپا از واکسیناسیون، از مخالفت ۲۱ درصد ایرانیان با اجباری شدن واکسن کرونا حکایت می‌کند.
حالا اعضای کمیته علمی ستاد ملی مدیریت کرونا تأکید می‌کنند که افراد واکسینه نشده، از دلایل تضعیف برنامه‌های ایمنی‌زایی در جامعه و مانعی برای قطع زنجیره انتقال ویروس به شمار می‌روند. گروهی از مخالفان واکسیناسیون، افرادی‌اند که در ماه‌های گذشته اعتراض‌شان را درقالب تجمع‌ها نشان داده‌اند و با ماهیت تزریق واکسن، مخالف‌اند، اما در این میان، افرادی هم هستند که مخالفتی با تزریق واکسن ندارند و در گفت‌وگو با همشهری دلایلی ازجمله شایعات پرتکرار فضای مجازی، نگرانی از عوارض نامشخص واکسن‌ها، نبود برخی برندها، انتظار برای مشاهده اثربخشی در دیگر افراد، ترس از تزریق، ابتلای دوباره و مرگ واکسینه‌شده‌ها و... را به‌عنوان دلایل تأخیرشان در واکسیناسیون اعلام می‌کنند.
چرا دیر مراجعه می‌کنند؟
بسیاری از صندلی‌های سفید پلاستیکی مرکز تجمیعی واکسیناسیون نارنجستان در شرق تهران، خالی است؛ با اینکه روز تعطیل است و تا همین یکی دوماه پیش خیلی‌ها برای تزریق واکسن در صف‌های طولانی می‌ایستادند، اما حالا، مرکز، تقریبا خالی است. «محمدعلی» ۳۰ ساله منتظر است تا واکسیناتور صدایش کند، به‌گفته خودش با وجود اینکه از اواخر شهریور در اولویت سنی تزریق واکسن قرار گرفته، اما به تازگی برای این کار اقدام کرده است؛ او تمام این مدت در انتظار واکسن آسترازنکا بود.
در آن سوی صندلی، در کنار چند ردیف صندلی خالی تا ایستگاه تزریق واکسن، فهیمه نشسته و همچنان برای واکسن زدن مقاومت می‌کند: «به اصرار همسرم آمدم اما می‌ترسم چون در همین یک ماه چند نفر از همسایه‌های ما با وجود اینکه واکسن زده بودند، جانشان را از دست دادند. البته همسرم می‌گوید که آنها بیماری داشتند و مشکلی در این‌باره ندارد. حالا هم مجبورم واکسن بزنم چون چند روز دیگر عمل جراحی دارم.»
در مرکز خدمات جامع سلامت «صلواتی» زهرا همراه همسرش آمده؛ آنها نزدیک به ۴۰سال دارند اما همین چند روز پیش تصمیم گرفتند تا واکسینه شوند:«ما خیلی برای واکسن زدن مقاومت کردیم، چون چند نفر از دوستانمان با وجود تزریق واکسن، به کرونا مبتلا شدند.
خیلی‌ها می‌گفتند این واکسن‌ها آب مقطر است و تأثیری ندارند. روزی صدها خبر در این‌باره منتشر می‌شود و آنقدر زیاد است که ناخودآگاه همه را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد. حالا هم اگر مجبور نبودیم سوار هواپیما شویم واکسن نمی‌زدیم.
بدون کارت واکسن، اجازه خرید بلیت نمی‌دهند.» «احمد» از این دو نفر بزرگ‌تر است و با کمی فاصله منتظر است تا کارت واکسنش را بگیرد. او ادعای عجیبی می‌کند:«من ساکن یکی از روستاهای غربی کشور هستم و اصلا نمی‌دانستم باید واکسن بزنم. چند روز پیش برای کار به تهران آمدم و به من گفتند باید واکسن بزنم. خیلی‌ها در آن مناطق، خبر ندارند که باید واکسن بزنند.»
علیرضا هم به‌دلیل در دسترس بودن تنها دو نوع واکسن تا همین چند روز پیش برای تزریق مراجعه نکرده بود. حالا که آسترازنکا در دسترس است، برای تزریق آمده: «در محله ما فقط سینوفارم و برکت می‌زنند، برای کاری به خیابان انبار نفت آمدم و متوجه شدم در مرکز واکسیناسیون این منطقه آسترازنکا و پاستوکووک هم موجود است. خودم تزریق کردم و چند روز دیگر خانواده‌ام را هم می‌آورم.»
فاطمه همراه خواهرش منتظر نوبتش است و فوت مادر و ابتلای خودشان به کرونا را دلیل تأخیر در تزریق واکسن اعلام می‌کند: «مادرم به کرونا مبتلا شد و فوت کرد، تمام این مدت شرایط روحی خوبی نداشتیم، بعد هم خواهرم مبتلا شد و به‌دلیل ابتلا باید ۲ ماه صبر می‌کرد.
همین مسئله سبب شد تا برای تزریق دیر مراجعه کنیم.» مراجعه‌کنندگان دیگر، دلایلی مثل اخبار منتشر شده در فضای مجازی و اعلام خبر مرگ پس از تزریق واکسن را دلیل تأخیر در واکسینه شدن اعلام کردند؛ حالا هم به‌دلیل ممنوعیت‌ها و محدودیت‌هایی که برای واکسن نگرفته‌ها اعلام شده، برای تزریق آمده‌اند.
کاهش ۵۰ درصدی مراجعات دوز اول
بیش از یک ماه است که میزان مراجعه برای تزریق دوز اول واکسن، کاهش پیدا کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد، تا نیمه اول آبان، ۶۴ درصد جمعیت کشور، دوز اول و ۴۴ درصد دوز دوم را دریافت کرده‌اند. جمعیت هدف واکسن کمتر از ۶۸ میلیون نفرند که گروه سنی ۱۲ سال به بالا را شامل می‌شود. ۸۰ درصد این افراد دوز اول و ۵۵ درصد هم هر دو دوز را تزریق کرده‌اند.
هرچند که با تزریق یک میلیون و ۶۷۸ هزار و ۶۷ دوز واکسن کرونا در روز پنجشنبه (۱۳ آبان) رکورد واکسیناسیون در کشور شکسته شد که به‌نظر می‌رسد افزایش این آمار به‌دلیل تزریق دوز سوم است که از اواخر هفته گذشته برای سالمندان آغاز شد. به استناد آمارهای منتشر شده، ایران از نظر تزریق دوزها، رتبه ۱۵ و تعداد افراد واکسینه شده، رتبه ۱۷ را دارد.
همچنین از نظر درصد جمعیت واکسینه شده کامل در دنیا، ایران در رتبه ۱۰۶قرار دارد. براساس اعلام روز گذشته وزارت بهداشت، تاکنون، ۹۲ میلیون و ۶۷۷ هزار و ۷۳۷ دوز واکسن تزریق شده که سهم دوز اولی‌ها، ۵۴ میلیون و ۷۶۴ هزار و ۷۱ نفر و دوز دومی‌ها، ۳۷ میلیون و ۷۸۴ هزار و ۵۴۲ نفر و دوز سومی‌ها، ۱۲۹ هزار و ۱۲۴ نفر است.
محسن پناهی، ناظر مرکز تجمیعی واکسیناسیون نارنجستان کاهش مراجعه دوزاولی‌ها را تأیید می‌کند و به همشهری می‌گوید: «تا چندی پیش ما روزانه ۲ هزار تزریق داشتیم اما اکنون مجموع تزریق دوز اول و دوم نصف شده و به هزار نفر رسیده است.» او یکی از دلایل این اتفاق را تقاضای جامانده‌ها برای آسترازنکا عنوان می‌کند و می‌گوید: «تا چند روز پیش این واکسن تنها برای دوز دوم تزریق می‌شد، اما با ورود محموله‌های جدید حالا تزریق دوز اول هم انجام می‌شود.
حتی از دورترین نقاط تهران و دیگر شهرستان‌ها هم برای تزریق دوز اول آسترازنکا مراجعه می‌کنند. دلیل دیگر هم این است که در یکی دوماه اخیر تعدادی از افراد به کرونا مبتلا شده بودند و باید برای تزریق واکسن یک بازه زمانی دوماهه پس از بهبودی را طی می‌کردند.
به این افراد باید آنهایی را که اصلا هیچ اعتقادی به واکسن ندارند را هم اضافه کرد.» پناهی البته جمعیت واکسن‌ستیزها را چندان بالا نمی‌داند و عنوان می‌کند: «در پیک پنجم شدت ابتلای بیماری به‌شدت زیاد بود و همان‌هایی که اعتقادی به بیماری کرونا نداشتند یا خودشان مبتلا شدند یا اطرافیانشان. برخی از آنها زمان مراجعه به مرکز به این مسئله اشاره می‌کنند که بعد از گذراندن یک دوره سخت بیماری، تصمیم‌شان برای تزریق واکسن عوض شده است.»
درخواست کارت واکسن بدون تزریق
اجباری‌شدن واکسن برای دریافت برخی خدمات ازجمله حمل‌ونقل بین‌شهری، بانک‌ها، دانشگاه‌ها و... موجب افزایش مراجعه واکسن‌گریزها برای تزریق واکسن شده است. این نکته‌ای است که سعیده مصطفوی، مسئول سایت واکسیناسیون انبار نفت به آن اشاره می‌کند: «گروهی از مردم، خواهان دریافت کارت واکسن و ثبت غیرقانونی اطلاعاتشان بدون تزریق هستند. هرچند که همین مراجعات هم اتفاق خوبی است چراکه همکاران من با ارائه اطلاعات و توصیه‌های متعدد آنها را ترغیب به واکسن زدن می‌کنند.»
اطلاع‌رسانی بیشتر شود
رضا موسی‌نژاد، مدیر سایت واکسیناسیون الزهرا اما معتقد است که اطلاع‌رسانی‌ها برای اثرات مثبت واکسن‌ها باید بیشتر از آن چیزی که اکنون وجود دارد، باشد: « نوبت اولی‌ها خیلی کمتر شده‌اند و عمده کسانی که برای واکسن می‌آیند، نوبت‌دومی‌های سینوفارم هستند.
البته سالمندان هم برای تزریق نوبت سوم مراجعه می‌کنند.» به‌گفته او، تبلیغات اشتباه علیه واکسن، عامل مهم ترس مردم است: «تعداد زیادی از واکسن‌گریزها از عوارض واکسن‌ها می‌ترسند و این مسئله با توجه به بی‌خطربودن واکسن برای واکسینه‌شده‌ها و نبود عوارض قابل رفع است. اما بهتر است به جای اجبار مردم به تزریق واکسن، با افزایش ارائه اطلاعات درست و تأثیرگذار در مقایسه با اخبار منفی و شایعات جلب اعتماد عمومی در جامعه رخ دهد.
ما اینجا مراجعانی داریم که خودشان واکسن نمی‌زنند اما اطرافیانشان را برای واکسیناسیون می‌آورند. در این شرایط سعی می‌کنیم اطلاعات درست را به آنها انتقال دهیم، اما باید این را درنظر گرفت که همه این واکسن‌گریزها به مراکز مراجعه نمی‌کنند و این مسئله باید در سطح وسیع‌تری از جامعه به وسیله رسانه‌ها منعکس شود.»
گیلان و مازندران در صدر تزریق واکسن
با وجود این که پوشش کامل واکسیناسیون در ابتدا ۷۵ درصد عنوان می‌شد، اما در ادامه به‌دلیل قدرت سرایت سویه دلتا و گونه‌های جدید، این عدد به ۸۵ درصد افزایش یافت. هرچند با گذشت بیش از ۹ ماه از آغاز واکسیناسیون تنها ۶۴ درصد جمعیت کل کشور یک دوز واکسن را دریافت کرده‌اند و هیچ‌یک از استان‌های کشور هم به‌صورت مجزا نتوانسته‌اند پوشش ۸۰ درصدی تزریق دوز اول را ثبت کنند. گیلان و مازندران تنها استان‌هایی‌اند که بیش از ۷۰ درصد جمعیت آنها واکسن نوبت اولشان را دریافت کرده‌اند و در دیگر استان‌ها این رقم بین ۴۰ تا ۶۹ درصد است.
در تهران هم با بیشترین جمعیت نسبت به سایر استان‌ها، ۶۸ درصد تزریق دوز اول محقق شده است. نخستین استانی که به‌دلیل شیوع گسترده بیماری، حذف اولویت سنی برخلاف سایر استان‌ها رقم خورد، سیستان و بلوچستان بود اما تاکنون نتوانسته تزریق نوبت اولشان را به ۵۰ درصد برساند و با ۴۶ درصد، کمترین مراجعه برای تزریق واکسن دوز اول را دارد.
در این میان از ابتدای آبان تاکنون، در آذربایجان شرقی، اردبیل، البرز، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، زنجان، فارس، قزوین، قم، کهگیلویه و بویراحمد، گلستان، لرستان، هرمزگان، مرکزی و همدان، تنها یک درصد افزایش در میزان مراجعات دوزاولی‌ها رقم خورده و در سایر استان‌ها هم این رقم تفاوت چندانی ندارد و ۲ درصد اعلام می‌شود.